برنامه سودمند System Restore به بسياري از کاربران امکان داده است که خارج از توانايي هاي فني خود بتوانند يک مسئله جدي کامپيوتري را تعمير کنند. هرگاه يک گير نرم افزاري، يک اشکال برنامه اي، يا يک خطاي کاربري سبب خرابي سيستم عامل بشود، اين برنامه سودمند به آساني مي تواند آسيب به وجود آمده را فقط با چند کليک حل کند.
System Restore همچون يک برنامه پشتيبان گيري(1)، از داده هاي ويژه اي که بر روي ديسک سخت ذخيره شده است کپي برداري مي کند. اما برخلاف نرم افزارهاي پشتيبان گيري، اين برنامه ويندوز طوري طراحي شده است که فايل هاي کپي برداري شده را بر روي همان وسيله اي ذخيره کند که از روي آن کپي برداري کرده است.
هدف System Restore نيز خيلي متفاوت است. برنامه هاي پشتيبان گيري مرسوم مي توانند نسخه هايي از فايل هاي شخصي شما_ يا حتي کل ديسک سخت شما( در حالت برنامه هاي پشتيبان گيري آينه سازي از ديسک)_ را بازگرداني يا بازذخيره (2) کنند. در مقابل، System Restore طوري طراحي شده است که بدون آن که به فايل هاي شخصي اي که شما پس از پشتيبان گيري ساخته ايد يا اصلاح کرده ايد دست بزند ويندوز، رانش گرها(3)، و برنامه هاي کاربردي را به يک حالت سالم و پيشين- که نقطه بازگرداني يا restore point ناميده مي شود_ « بازگرداني» کند. توجه کنيد که System Restore برنامه هاي کاربردي اي را که پس از زمان تهيه نقطه بازگرداني نصب کرده ايد حذف خواهد کرد؛ در حقيقت، بعضي از کاربران با اين روش، خود را از دست برنامه هاي مسئله دار آزاد مي کنند.
با آن که System Restore يک درمان کامل نيست آن قدر کارآمد بوده است که در دهه گذشته بتواند جلوي ميليون ها مراجعه به تعميرگاه ها به دليل عيب فني را بگيرد. در حقيقت، بسياري از کاربران فقط هنگامي که System Restore نمي تواند مسئله آنها را حل کند به تعميرگاه مراجعه مي کنند.
System Restore همچون بسياري از برنامه هاي ديگر توکار ويندوز از اولين حضور خود در ويندوز ميلنيم تکامل يافته است. ويندوز 7 انتخاب نقطه بازگرداني درست را به هنگامي که مي خواهيد يک مسئله _ مثلاً يک نصب زدايي معيوب يا خرابي يک رانش گر_ را حل کنيد آسان کرده است.
به امکانات System Restore در اين مقاله نگاه خواهيم انداخت، و ابتدا امکاني را بررسي خواهيم کرد که احتمالاً بيشترين استفاده را دارد: بازسازي.
حتي اگر با System Restore در نگارش هاي پيشين ويندوز آشنا باشيد، بهتر است امکانات System Restore در ويندوز 7 را بشناسيد.

چگونه سيستم عامل را بازگرداني کنيم
 

هرگاه پس از آن که يک برنامه کاربردي جديد را نصب کرده باشيد کامپيوترتان به مسئله هنگ شدن هاي تصادفي مبتلا شود يا پيوسته پيام خطا صادر کند، منطقي ترين کار آن است که از آن برنامه نصب زدايي(4) کنيد. اما اگر عمليات نصب زدايي با موفقيت انجام نشود، ممکن است کامپيوترتان را در وضعيت عجيبي بيابيد که در آن نه شما مي توانيد آن را از نو نصب کنيد، و مسئله به وجود آمده همچنان باقي مي ماند.
اگر روش هاي منطقي کارگر نيفتاد، سراغ System Restore برويد. و اگر مثلاً حدس مي زنيد که در کامپيوترتان پس از يک جلسه ارتباط با اينترنت نوعي بدافزار(5) سرايت کرده باشد، System Restore مي تواند کمک کند( البته، پس از يک بررسي کامل با يک برنامه ضد ويروس خوشنام).System Restore به طور پيش فرض بر روي يک سيستم ويندوز7 مرسوم کار مي کند.
براي شروع، روي Accessories، All Programs، Start و System Tools، و System Restore کليک کنيد.
در پاره اي از موارد، ممکن است گزينه هايي با برچسب Recommended Restore يا Choose A Diffrent Restore Point ببينيد. در اين صورت، هرکدام را که انتخاب کرديد، روي Next کليک کنيد. اگر هيچ گزينه اي نديديد يا Choose A Diffrent Restore Point را انتخاب کرديد، گزينه Show More Restore Points را خواهيد ديد که در کنار خود يک مربع تيک زني دارد. روي آن کليک کنيد تا به ويندوز7 بگوييد که همه کارت هايش را روي ميز بگذارد. هر مورد، که مهر تاريخ دقيق روز و ساعت ساخته شدن را دارد، نماينده يک مقصد براي ماشين زمان مجازي System Restore است.
System Restore در ويندوز 7 در مقايسه با ويندوزهاي قبل از خود اطلاعات بيشتري درباره نقطه هاي بازگرداني فراهم مي سازد. روزآمدکننده ها، برنامه هاي کاربردي، و رانش گرهايي را که در فاصله زماني ساخته شدن نقطه بازگرداني تا به حال نصب شده اند يا تغيير کرده اند فهرست مي کند. روي يک نقطه بازگرداني کليک کنيد و سپس روي Scan For Affected Programs کليک کنيد.
از اطلاعاتي که به نمايش در مي آيد براي انتخاب يک نقطه بازگرداني مناسب بهره بگيريد. به عنوان مثال، اگر مسئله شما پس از نصب يک فايل روزآمد کننده براي يک برنامه کاربردي سرور رسانه ها آغاز شده باشد، بايد آخرين نقطه بازگرداني اي را انتخاب کنيد که آن برنامه کاربردي را در فهرست برنامه ها و رانش گرهايي به نمايش در مي آورد که حذف خواهند شد. کاربران کهنه کار قدر اين اطلاعات اضافي را خوب مي دانند، که گرايش محتاطانه به انتخاب يک نقطه قديمي تر را کاهش مي دهد.
هنگامي که آماده بازگشت به يک نقطه بازگرداني شديد، روي Next و Finish کليک کنيد. سرانجام، براي تأييد روي Yes کليک کنيد. اين عمليات مدتي طول خواهد کشيد و احتمالاً کامپيوتر را باز راه اندازي خواهد کرد. عمليات حساسي است، پس تا زماني که دسک تاپ ويندوز 7 با يک پيام درباره نتايج بازگرداني به نمايش در نيايد، وقفه اي در کار کامپيوتر به وجود نياوريد.

چگونه يک نقطه بازگرداني برپا کنيم؟
 

ويندوز به طور خودکار گاه و بي گاه، مثلاً پيش از آن که يک برنامه يا يک روزآمد کننده ويندوز را نصب کنيد، يک نقطه بازگرداني جديد مي سازد. بعضي از برنامه هاي کاربردي نيز پيش از اجراي کارهاي حساس يک نقطه بازگرداني مي سازند. با اين همه، شما نيز ممکن است بخواهيد پيش از آن که يک عمل داده اي خطرناک انجام بدهيد، مثلاً رجيستري (6) را تغيير بدهيد، يا عملي را انجام بدهيد که احتمال خطا در آن وجود دارد، مانند تغيير دادن تنظيم هاي شبکه، خودتان مي توانيد يک نقطه بازگرداني بسازيد. اگر يک نقطه بازگرداني با نامي گويا، مثلاً « Before Video Card Driver Upgrade» بسازيد، در صورتي که اوضاع به مراد شما تغيير نکند و مسئله به وجود بيايد يک راه آسان برون رفت از مسئله در دسترس خواهيد داشت.
براي اين کار، پانل تنظيم هاي System Restore را باز کنيد. ابتدا، با زدن کليد ترکيبي نشان ويندوز و PAUSE(+ PAUSE)، يا با کليک کردن روي System And Security، Control Panel،Start و System پنجره System Properties را باز کنيد. روي لينک System Properties کليک کنيد، تا به مخزن و مکان بسياري از تنظيم هاي System Restore دسترسي پيدا کنيد.( ما از اين بخش براي بقيه دستورالعمل هاي اين مقاله بهره خواهيم گرفت.)
براي ساخت يک نقطه بازگرداني جديد، روي Create کليک کنيد. سپس، يک نام يا عبارت گويا براي عکس فوري اي که از سيستم تهيه مي کنيد در کادر فراهم شده تايپ کنيد، مانند عبارت « Pre-Photo Editing Software Install». روي Create و روي Close کليک کنيد. در پي آن، در صورتي که کارهاي شما سبب عيب در ويندوز شود، براي بازگرداندن کامپيوتر به وضعيت سالم پيشين براساس نقطه بازگرداني که پيشتر ساخته ايد مي توانيد از دستورالعمل هاي بخش «چگونه بازگرداني کنيم» بهره بگيريد.

تنظيم هاي ديگر
 

بي ترديد، سودمندي System Restore بي هزينه نبايد باشد. به عنوان مثال، بخش کوچکي از قدرت پردازنده کامپيوتر را به خود اختصاص مي دهد، اما اگر از يک کامپيوتر ساخته شده در چند سال اخير بهره مي گيريد نبايد متوجه تأثير اين برنامه بر روي توان پردازشي کامپيوتر شويد.
محسوس ترين اثر System Restore بر روي کامپيوتر در فضاي ديسک سختي است که مصرف مي کند. اين برنامه براي ذخيره فايل هاي بسيار بزرگ، به طور پيش فرض مقداري از ظرفيت هر پارتيشن(7) ديسک سخت را به خود اختصاص مي دهد. برنامه System Restore تا زماني که فضاي اختصاصي خود را پر نکرده باشد طبق معمول خودش نقطه بازگرداني مي سازد. به محض پر شدن اين فضا، هر بار که مي خواهد يک نقطه بازگرداني جديد بسازد قديمي ترين نقطه( هاي ) بازگرداني را حذف مي کند.
هريک از عمليات System Restore زير تأثير خودش را بر روي ديسک سخت مي گذارد.

تنظيم فضاي ديسک براي نقطه هاي بازگرداني.
 

تغيير دادن مقدار فضاي ديسک اختصاصي System Restore در ويندوز آسان است. به طور آرماني، بين فضاي قابل استفاده کافي در ديسک سخت و تعداد نقطه هاي بازگرداني قابل دستيابي بايد توازني را به وجود بياوريد.
هر چه فضاي اختصاصي System Restore بزرگ تر باشد قادر خواهيد بود که در صورت نياز به يک نقطه بازگرداني قديمي تر، مثلاً به جاي ديروز به دو هفته پيش باز گرديد. با اين همه، حتماً نمي خواهيد که فضاي با ارزش ذخيره را به نقطه هاي بازگرداني باستاني اي اختصاص بدهيد که چند ماه عمر دارند. البته، ممکن است به يک دليل خاص بخواهيد که چنين رجعتي به گذشته داشته باشيد، اما در اين صورت مجبور خواهيد بود که وقت فراواني را براي نصب روزآمدکننده ها و برنامه هاي به تازگي نصب شده خود اختصاص بدهيد.
تحت برگه System Protection در پنجره System Properties، روي يك پارتيشن كليك كنيد تا انتخاب ( هاي لايت) شود.
سپس، روي Configure كليك كنيد. به شاخص متحرك Max Usage در ناحيه Disk Space Usage توجه كنيد. اين شاخص را از طريق موش كشي به يك نقطه جديد ببريد؛ حداكثر اندازه قلمرو System Restore را بر حسب گيگابايت و به صورت درصد فضاي كل خواهيد ديد. توجه داشته باشيد كه اگر ظرفيت System Restore را به كمتر از مقدار Current Usage كاهش بدهيد، نقطه هاي بازگرداني قديمي موجود را حذف خواهيد كرد. براي مؤثر كردن تغيير روي Apply كليك كنيد، و سپس روي OK كليك كنيد. هنگامي كه روي Apply كليك كنيد،‌بلافاصله اين تغيير انجام خواهد گرديد.

حذف همه نقطه هاي بازگرداني.
 

يك حرف نماينده يك ديسك را در فهرست Protection Settings انتخاب كنيد، روي Configure كليك كنيد و سپس روي دكمه Delete در پايين پنجره كليك كنيد.
يك دليل حذف كردن همه نقطه هاي بازگرداني System Restore مي تواند آن باشد كه بخواهيد از شر بدافزارهايي رها شويد كه برنامه ضد ويروس شما نمي تواند آنها را حذف كند. گاهي نيز چون ديسك سخت پر مي شود و جا براي ذخيره داده هاي جديد كم است مي توان نقطه هاي بازگرداني را حذف كرد. اما به ياد بسپاريد كه كارايي اكثر سيستم هاي ويندوز با رسيدن ديسك سخت به يك يا دو گيگابايت آخر آزاد خود به شدت كاهش مي يابد . از اين روي، باز كردن جا با حذف نقطه هاي بازگرداني را يك راه حل موقتي در نظر بگيريد و در اولين فرصت ممكن يك ديسك سخت جديد اضافه كنيد،‌يا ديسك سخت موجود را با يك ديسك سخت پر ظرفيت تر تعويض كنيد.

فعال يا غير فعال كردن System Restore.
 

اگر يك كامپيوتر قديمي داريد، و براي كارآمدتر كردن آن مجبوريد بارهايي را كه اضافه مي دانيد از دوش آن برداريد، غير فعال كردن System Restore مي تواند تعدادي از چرخه هاي پردازنده (CPU) و بخشي از فضاي ديسك سخت را آزاد كند. افزون بر اين، كاربراني كه ديسك سخت خود را به چند پارتيشن تقسيم كرده اند،‌اگر اين برنامه جداگانه بر روي هريك از آن پارتيشن ها فعال شده باشد،‌ممكن است بخواهند بار System Restore را از دوش واليوم هايي(8) بردارند كه به هيچ وجه از آن سودي نمي برند، مانند واليوم هايي كه فقط حاوي فايل هاي موسيقي يا عكس هستند.
در برگه System Protection در پنجره System Properties روي حرف نماينده ديسكي كه مي خواهيد تغيير به وجود بياوريد كليك كنيد. سپس، روي Configure و آنگاه روي Turn Off System Protection كليك كنيد. روي Yes، Apply و OK كليك كنيد. هر چند، بعدها مي توانيد System Restore را از نو فعال كنيد. براي بهترين حفاظت، گزينه Restore System Settings And PreviousVersions Of Files را انتخاب كنيد و روي Apply و OK كليك كنيد.

بازيافت يك فايل شخصي
 

System Restore همچنين به شما امكان مي دهد كه يك نگارش قديمي تر يك فايل شخصي را دستيابي كنيد، البته در صورتي كه دست كم يك نقطه بازگرداني بعد از آن فايل ساخته شده باشد. به عنوان مثال،‌ممكن است بخواهيد كه به يك نگارش پيشين رساله تان باز گرديد، پيش از آن كه يك موضوع بي ثمر و پرت را داخل كرده باشيد. با اين توان، System Restore ممكن است سودمندتر از نسخه هاي پشتيبان موجود شما عمل كند.
روي فايل انتخابي تان كليك - راست كنيد و Restore Previous Versions را انتخاب كنيد. يك مورد در فهرست File Versions را انتخاب كنيد. روي Open براي تماشاي آن كليك كنيد؛ توجه داشته باشيد كه اين فايل را در يك مكان جديد يا در پوشه قديمي آن تحت يك نام متفاوت مي توانيد ذخيره كنيد. روش ديگر آن است كه روي Restore كليك كنيد، دوباره روي Restore كليك كنيد، و روي OK براي جايگزين كردن نگارش كنوني فايل با نگارش پيشين آن كليك كنيد.

اجراي نرم افزار ايمن ساز را فراموش نكنيد
 

اگر برنامه ضد ويروس شما امكان بررسي نقطه هاي بازگرداني System Restore را داشته باشد اجراي اين بررسي را فراموش نكنيد. به اين ترتيب، اگر بدافزار نتواند خودش را در يك نقطه بازگرداني آرشيوي پنهان كند، در صورت نياز به System Restore، با مسائل كمتري برخورد خواهيد كرد.

پي نوشت ها :
 

1) backup
2) restore
3)driver
4)uninstall
5)malware
6)Registry
7) يك بخش مجازي از فضاي ذخيره كه با يك حرف نماينده ديسك متمايز مي شود.
8) volume
 

منبع:نشريه ريز پردازنده، شماره 190.
/ج