اين روزها اگر به دور و بر خود نگاهي بياندازيم، ردپاي فناوري را در بسياري از زواياي زندگيمان مي بينيم. به عنوان مثال، همين گوشي تلفن همراه كه بسياري از ما دو دستگاه از آن را داريم و بسياري از نمونه هاي ديگر كه هر كدام در جايي به كار ما مي آيد.
اما دليل اين انبوه فناوري و ابزار آن چيست؟ اين همه، براي آن به وجود آمده تا ما در شرايط رفاهي بهتري زندگي كنيم و مهم تر از آن استفاده از زمان به شيوهاي مناسب در انبوه اطلاعات كنوني است.
در اين مقاله مي خواهيم به يكي از ابزارهايي كه براي استفاده بهتر از زمان و براي راحتي كار در نظر گرفته شده است، بپردازيم. موضوعي كه اين روزها به تدريج پررنگ مي شود: PDF، حتماً شما با اين نوع سند و پسوند آشنايي كامل داريد. سندي كه يكي ديگر از شاهكارهاي شركت ادوبي به شمار مي آيد. حضور اين فرمت در جهان فناوري باعث شده تا سخت افزاري توليد شود كه رؤياي آن به يك واقعيت تبديل شده است. اگر مايليد در اين باره بيشتر بدانيد در ادامه همراه ما باشيد.

PDF چيست؟
 

PDF (Portable Document Format) فرمتي است كه توسط شركت Adobe طراحي شده و به معناي فرمت سند قابل انتقال است. قابل انتقال به اين معني كه شما يك فايل را با اين فرمت ذخيره مي كنيد و آن را ميان هزاران نفر به اشتراك مي گذاريد. اين فرمت در سال 1990 توسط ادوبي توليد و خيلي زود فراگير شد. يكي از عوامل اصلي براي موفقيت اين فرمت در جهان فناوري، امنيت بالاي اين فرمت است كه براي خواندن و ويرايش سند مي توان رمز تعريف كرد و ديگري مطابقت آنچه كه در كامپيوتر مشاهده مي شود با فايل چاپ شده است و به تعبيري ديگر PDF سندي عكس گونه است. دليل ديگر محبوبيت اين فرمت، كم حجم و فشرده بودن آن است و از همين رو اين فرمت به سادگي توسط گوشي هاي تلفن همراه، كامپيوتر و كتابخوان هاي الكترونيكي قابل نمايش است. سازمان بين المللي استانداردسازي (ايزو) اين فرمت را به عنوان استاندارد براي اسناد و مدارك الکترونيكي تصويب كرد. به همين دليل، بيشتر كتاب هاي الكترونيكي با اين فرمت عرضه مي شوند.
در حال حاضر، بيش از دويست ميليون سند با اين فرمت روي وب وجود دارد كه روزانه تعداد بالايي از آن دانلود و خوانده مي شود. اما تمام اين سندها متن نيستند يا به عبارتي ديگر، PDF فقط معطوف به متن نيست. بلكه مي تواند علاوه بر متن، فيلم، صوت، تصاوير و انيميشن را نيز شامل شود. علاوه براين، اين اسناد به فرمت هاي مختلفي مانند HTML، Word Text و فايل هاي اجرايي (EXE) روي كامپيوترها اجرا مي شوند.
گستره اين فرمت به قدري است كه حتي مايكروسافت براي آن كه كاربران خود را راضي نگه دارد، قرار است در آفيس 12، قابليت ذخيره فايل و برنامه هاي دسته آفيس با پسوند PDF را در اين نرم افزار بگنجاند. اين در حالي است كه نرم افزارهاي زيادي براي ساخت سندهاي PDF وجود دارند كه مهم ترين آن محصول شركت ادوبي با نام Adobe Acrobat است.
نكته: اگر بخواهيد هم اكنون بدون نصب هيچ برنامه اي سند خود را به PDF تبديل كنيد، مي توانيد با مراجعه با آدرس http://createpdf.adobe.com در سايت ادوبي، يك حساب كاربري رايگان از اين شركت گرفته و پنج فايل PDF رايگان از اسناد خود درست كنيد.

كتابي از جنس صفر و يك
 

كتابخوان هاي ديجيتالي (PDF Readers) اين روزها به يكي از پرفروش ترين محصولات حوزه سخت افزار تبديل شده اند. در اين قسمت سعي داريم تا نگاهي كوتاه به اين دستگاه هاي موجود در بازار داشته باشيم. در حال حاضر، بسياري ترجيح مي دهند براي خواندن كتاب از دستگاه هاي كتابخوان الكترونيكي استفاده كنند. با وجود انبوهي از كتاب هاي الكترونيكي كه در قالب PDF ارائه مي شوند و همچنين وجود كتابخانه هاي الكترونيكي بسيار، تعداد مشتاق به اين حوزه روبه افزايش است. هم اكنون شركت آمازون كه با دستگاه Kindle نخستين و بزرگ ترين توليدكننده دستگاه هاي كتابخوان الكترونيكي در جهان به شمار مي آيد، با رقبايي از جمله شركت Barnes & Noble و محصول آن به نام Nook مواجه است كه البته در آن ميان، رقباي ديگري از جمله دستگاه Reader سوني، Que ساخت شركت Plastic Logic و eSlick ساخت شركت Foxit Software نيز وجود دارند.
دستگاه كتابخوان الكترونيكي Kindle دو سال قبل با قيمت چهارصد دلار وارد بازار شد. هنگام ورود اين دستگاه، بسياري به خواندن كتاب با اين وسيله ترغيب شدند كه از آن به عنوان زنده كننده كتاب هاي الكترونيكي ياد مي شود. در حال حاضر دستگاه Kindle 2 با قيمت 259 دلار در بازار فروخته مي شود كه قيمت آن با Nook برابري مي كند. دستگاه كتابخوان سوني نيز در سه مدل با نام هاي Pocket Edition، Touch Edition و Reader Daily Edition ساخته شده كه قيمت آن ها به ترتيب دويست، سيصد و چهارصد دلار است. اما آنچه كه Kindle را پرفروش كرده، قابليت اتصال به شبكه و دانلود كتاب، روزنامه، مجله، وبلاگ ها و نيز دسترسي به 88 هزار كتاب موجود در آمازون به صورت آنلاين است.
موضوع كتابخوان هاي الكترونيكي به قدري جذاب شده كه توجه بسياري از توليدكنندگان سخت افزار را به خود جلب كرده است و براي حضور در اين بازار آماده مي شوند. هم اكنون از دستگاه هاي كتابخوان به عنوان پرفروش ترين محصول براي هديه كريسمس ياد مي شود. فروش اين دستگاه ها از يك ماه قبل از كريسمس به صورت پيش فروش آغاز شده و در تبليغات، عنوان هديه داغ كريسمس به اين دستگاه ها داده مي شود. همان عنواني كه سال ها پيش آمازون براي فروش kindle از آن استفاده كرد. تقريباً تا دو هفته مانده به كريسمس تمام موجودي توليدكنندگان به فروش مي رسد. اين موضوع در آمارهاي آغاز سال ميلادي 2009 مشهود است و بسياري افزايش فروش در سال جديد ميلادي را امري بديهي دانسته اند. اين موضوع باعث شده است تا شركت سوني كه با دستگاه خود سهمي از بازار را در اختيار دارد، بخشي از خط توليد گذشته محصولات قديمي خود را تعطيل و براي توليد اين محصول تغيير كاربري دهد. همچنين شركت Barnes & Noble در حال همكاري با Sprint Nextel و يك توليدكننده ديگر براي توليد كتابخوان ديجيتالي براي رقابت با كتابخوان kindle آمازون و كتابخوان ديجيتالي سوني است.
شركت آمازون كه از فروش خوب دستگاه خود بسيار راضي است، از قابليت هاي جديد اين دستگاه مي گويد و بر طبق آخرين آمار، kindle در فرانسه بيشترين سفارش را بين كالاهاي ديگر براي هديه كريسمس داشته است كه باعث ابزار شادماني از سوي مسئولان آمازون بوده است. بسياري معتقدند، آمازون در پايان سال 2009 به ميزان فروش 280 ميليون دلاري از اين كتابخوان دست خواهد يافت.

تاثير و تحولات پي دي افي!
 

حضور PDF از سال 1990 تاكنون زمينه ساز اتفاقاتي در حوزه نرم افزار و سخت افزار بوده است. از جمله اين تحولات مي توان به ايجاد كتابخانه هاي الكترونيكي و مجازي و سهولت در حوزه آرشيو اشاره كرد. اين موضوع زمينه انقلاب در حوزه صنعت چاپ، نشر، كتابداري و آرشيو بوده است.

كتابداري الكترونيك
 

در حوزه كتاب و كتابداري هرچند كه هيچ چيز نمي تواند جاي واقعي يك كتاب را بگيرد، اما حضور كتاب ها و كتابخانه هاي الكترونيكي امري اجتناب ناپذير است كه دلايل مختلف دارد. كم حجم و سريع بودن و نيز سرعت بالاي دسترسي از جمله اين دلايل به شمار مي آيند. به عنوان مثال، شما مي توانيد با يك وسيله الكترونيكي كوچك مانند تلفن همراه يا يك كتابخوان الكترونيكي، به صدها عنوان كتاب در هر جاي جهان دسترسي داشته باشيد و به سرعت آنچه را كه نياز داريد با قيمتي اندك خريداري كنيد.
اگر قرار باشد شما براي چند هفته به مسافرت برويد يا اين كه هميشه در حال سفر هستيد و نمي توانيد تعداد زيادي كتاب براي خواندن با خود جابه جا كنيد، با يك كتابخوان الكترونيكي با پشتيباني از فرمت PDF و نيز دسترسي به كتابخانه هاي بي شمار، در هر لحظه امكان استفاده از تعداد زيادي كتاب را خواهيد داشت. وجود كتابخانه هاي بي شمار كه اين روزها جنجال برانگيز شده اند، نشان از جايگاه ويژه اين كتابخانه ها داشته است و اين از تأثيرات PDF به شمار مي آيد.

نشر ارزان
 

PDF علاوه بر تحول در حوزه كتابخانه ها، در حوزه چاپ و نشر نيز تحول ايجاد كرده است. همان طور كه مي دانيد، منابع كاغذي كه مواد اوليه آن را چوب تشكيل مي دهد با كمبود شديدي مواجه بوده و اين كالا را به يكي از پرمصرف ترين و گران ترين كالاها تبديل كرده است. با توجه به كاهش منابع چوبي براي تهيه كاغذ مورد نياز در جهان، بسياري به فكر جايگزيني كاغذ هستند. حضور PDF توانسته اين مشكل را تا حد زيادي برطرف كند. اين موضوع باعث شده تا نگاه به PDF به عنوان يك ابزار براي صرفه جويي در حوزه منابع ملي و نيز صرفه جويي در يكي از مهم ترين كالاهاي موردنياز بشر شناخته شود.

مشكلات بر سر فراگير شدن
 

با تمام مزايايي كه به آن اشاره شد، هنوز موانعي بر سر راه رشد و توجه صد درصدي به اين فرمت كارآمد وجود دارد.
اولين عامل، نبود فرهنگ استفاده از اين فرمت به صورت فراگير است كه با برنامه ريزي هاي به عمل آمده از سوي برخي از ناشران و فروشگاه ها اين مشكل در حال برطرف شدن است. برخي با ابتكاراتي از جمله كاهش قيمت بين نسخه چاپي كتاب موردنظر با نسخه الكترونيك آن و همچنين اجازه خواندن به عنوان مثال، يك فصل از كتاب موردنظر به صورت رايگان در قالب فرمت PDF سعي در فراگير كردن اين فرمت دارند.
عامل دوم، مشكلات حقوقي بين كتابخانه هاي الكترونيكي، ناشران و نويسندگان است. در حال حاضر، كتابخانه هاي الكترونيكي كه از يك وب سايت بهره مي برند، بسياري از كتاب ها را به صورت رايگان يا با قيمتي اندك عرضه مي كنند كه اين عامل باعث شده تا ناشران كاغذي و همچنين نويسندگان به اين موضوع اعتراض داشته باشند. جديدترين و پرصداترين اين اعتراضات به كتابخانه گوگل مربوط مي شود كه همچنان بدون تكليف مانده است. هم اكنون گوگل با تمركزي چند ساله به اين حوزه، بزرگ ترين كتابخانه الكترونيكي را در اختيار دارد و بسياري از كتاب هايي كه حتي در تصور شما نمي گنجد، در آن يافت مي شود. تمام موارد گفته شده در بالا نشان از ايجاد تحول عظيم در حوزه نشر است كه با تمام موانع موجود، راه خود را به سرعت در پيش گرفته و روزي همگان مانند مايكروسافت ناچار به هماهنگي خود با اين تحول هستند.
منبع:نشريه عصرشبکه،شماره101
/ج