ايمني در برق به دوبخش عمده تقسيم ميشود:
1-ايمني کارگر 2- ايمني تجهيزات
سر فصل ها:
· 1.عوامل برق گرفتگي
· 2.تامين حفاظت در برابر جريانهاي الکتريکي
· 3. توصيه هاي ايمني در برق
· 4.لوازم و وسايل استحفاظي فردي ايمني در برق
·5.کمکهاي اوليه در برق گرفتگي
اين انرژي با وجود اين همه خصوصيات مناسب ، در صورت غفلت مي تواند خطرناک نيز باشد . نکته اي که ذکر آن اينجا حائز اهميت مي نمايد اين است که متاسفانه تلفات اين انرژي بين افراد مطلع و وارد به آن بيش از افراد عادي مي باشد . شايد بتوان مخاطرات اين انرژي را در دو دسته زير جاي داد.
الف ) مخاطرات اوليه : برق گرفتگي ، شوک الکتريکي ، سوختگي ها ، آتش سوزيها ، انفجارات ناشي از اين انرژي
ب ) مخاطرات ثانويه : شوکهاي کوچکي که باعث انقباضات عضلاني لحظه اي در افراد مي شود و پيامد آن دستپاچگي ، .... مي باشد و احتمال دارد که فرد دچار حادثه دوم شود و حادثه دوم مانند برخورد به ماشين آلات که با جريان برق کار مي کنند .
برق گرفتگي به شش علت رخ مي­دهد:
1) تماس با سيم برق­دار (فاز).
2) تماس به سيم نول در شرايط يکسان نبودن ولتاژ در فازهاي مختلف.
3) قرار گرفتن بدن بين نول و زمين و عبور جريان مدار از بدن.
4) تماس با بدنه برق­دار شده دستگاه­ها.
5) تخليه بارهاي الکتريکي ذخيره شده در دستگاه­هاي برقي در زمان خاموش بودن آنها (اثر خازني دستگاه­.
6) ايجاد اختلاف ولتاژ بين دو قسمت از بدن.

ميزان خطر و احتمال وقوع آن را بر حسب مسير جريان برق

مسير جريان	ميزان خطر مرگ	احتمال وقوع
از سر به اندام­هاي ديگر	خيلي زياد (مرگبار)	خيلي کم
از يک دست به دست ديگر	زياد	متوسط
از دست به پا	خيلي زياد	زياد
از يک پا به يک دست	کم	کم

مقاومت بر حسب اهم / اجزاي بدن
100000 تا 600000 / پوست خشک
1000 / پوست خيس
400 تا 600 / دست و يا اندام داخلي
100 / گوش تا گوش
مطابق با تحقيقات صورت گرفته، شدت جريان 25 ميلي آمپر در مدت زمان 1/0 ثانيه مي­تواند باعث مرگ يک انسان شود. البته مقادير مذکوردر افراد مختلف متفاوت مي­باشد.
مهمترين عواملي که در ايجاد برق گرفتگي نقش دارند ، موارد زير است :
•1. ولتاژ :
بطورکلي مقدار اختلاف پتانسيلي که بدن يک فرد مي تواند بدون هيچ عارضه اي تحمل کند بستگي به نوع جريان و زمان دارد . بطور کلي حد آستانه تحمل افراد نسبت به جريانهاي متناوب کمتر از جريان برق مستقيم است . بر اساس استاندارد کشور انگلستان حداکثر ولتاژ مجاز تماس در فرکانس 50 هرتز براي جريان برق متناوب 50 ولت و در استاندارد آلمان 65 ولت است . هر دونوع استاندارد ياد شده براي جريان مستقيم ولتاژ 120 ولت را پيشنهاد کرده اند . لازم بذکر است براي جانوران در برق متناوب 25 ولت و مستقيم 60 ولت است .
از نظر زمان ، مقدار ولتاژ قابل تحمل براي فرد به سرعت با تغيير زمان تغيير مي کند به عبارتي زمان بيشتر ، ولتاژ کمتر و برعکس است .
•2. شدت جريان :
استانداردهاي متفاوت براي جريان متناوب و مستقيم فرکانس هاي مختلف شدت جريان هاي مختلفي را بعنوان حدود مجاز تعريف کرده اند : بر اساس استاندارد کميسون بين المللي برق ، حد بي خطر شدت جريان براي انسان 10 ميلي آمپر و حدي که باعث مرگ مي شود 25 ميلي آمپر براي جريان برق متناوب است . حد کشنده براي جريان مستقيم 50 ميلي آمپر تعريف شده است . ولي حساسيت اندامهاي مختلف متفاوت مي باشد شبکيه چشم ، زبان و پوست بيشترين تاثير در برابر شدت جريان را دارد .
•3. مقاومت :
از آنجاي که بخش اعظم بدن انسان را آب و مايعات الکتروليت تشکيل داده است ، در حالت کلي بدن انسان يک جزء تقريبا رسانا محسوب مي شود . ولي بخاطر مقاومتي که دارد بخشي از انرژي وارده را به حرارت تبديل مي کند . هرچه مقاومت بدن انسان بيشتر باشد . بخش بيشتري از انرژي بصورت گرما هدر مي رود . در نتيجه اين گرما تجزيه مايعات داخل بدن است .
بطور کلي ، عوامل زير در مقدار مقاومت بدن انسان در برابر جريان الکتريکي موثرند :
1) ضخامت پوست
2) ميزان رطوبت ، درجه حرارت و مقدار نمک پوست
3) فشار تماس پوست با قسمت برق دار
4) شدت جريان برق
5) مسير عبور جريان
6) مدت عبور جريان
7) نوع جريان الکتريکي و بسامد آن
•4. مسير عبور جريان :
مسير عبور جريان و همچنين سطحي که جريان آن از بدن مي گذرد مي تواند نقش بسزايي در پيامدهاي حادثه داشته باشد . بعنوان مثال در صورتي که مسير جريان دست به دست باشد شدت پيامدها بسيار وخيم تر خواهد بود ، در صورتيکه برق گرفتگي در سر باشد علت اصلي مرگ خفگي است .
•5. زمان برق گرفتگي :
هرچه مدت زمان برق گرفتگي بيشتر باشد صدمه نيز بيشتر است .
•6. فرکانس :
فرکانس جريان يکي از تعيين کننده ترين عوامل در شدت جريان برق گرفتگي ها مي باشد که دليل آن توانايي اعصاب در فرکانسهايي مختلف است . بطور کلي فرکانسهاي 50 تا 60 هرتز فرکانسهايي هستند که باعث بيشترين تحريک اعصاب مي گردند اين شدت تحريک با کاهش و افزايش فرکانسها به شدت تغيير پيدا مي کند .
براي مثال براي احساس جريان الکتريسيته در فرکانس 50 هرتز ، شدت جرياني در حدود 3 / 1 ميلي آمپر کافي خواهد بود . در حالي که فرکانسهاي 1000 هرتز براي احساس برق گرفتگي و تاثيرات آن ممکن است شدتي معادل 80 ميلي آمپر لازم باشد . فرکانس بالا يکي از عللي است که باعث مي شود صاعقه منجر به مرگ نشود ، چون هرچه فرکانس برق بالاتر رود برق از سطوح بدن بيشتر عبور مي کند تا درون عمق بدن علاوه بر عوامل ياد شده پارامترهاي نظير سن افراد ، شرايط جوي ، رطوبت بدن ، خستگي ، جنسيت و ....... مي تواند بر شدت برق گرفتگي تاثير گذارد .
برق گرفتگي
1. برق گرفتگي مستقيم
2. برق گرفتگي غير مستقيم
برق گرفتگي مستقيم :
در اين حالت سيستم الکتريکي سالم بوده و فرد در اثر علل مختلف با هادي برقدار تماس پيدا کرده و دچار حادثه مي شود . اين نوع برق گرفتگي ها کمتر رخ مي دهند .
برق گرفتگي غير مستقيم :
در صوريتکه به هر دليلي عايق بندي يک وسيله برقدار خراب شده باشد در تماس انسان باقسمتهاي رساناي دستگاهها يا ابزار آلات قرارگيرد منجر به حالت برق گرقتگي خواهد شد که به آن برق گرفتگي غير مستقيم مي گويند .
مهمترين اصول حفاظتي در برابراينگونه برق گرفتگي ها عبارت است از :
جلوگيري از ورود جريان الکتريکي به بدن انسان
جلوگيري از خروج جريان الکتريکي از بدن انسان
محدود کردن جريان عبوري از بدن
قطع خود کار مدار تغذيه به محض بروز حادثه
برخي از حالات برق گرفتگي بشرح زير مي باشد :
1- تماس با قسمت برقدار ( فاز )
2- زماني که بارهاي الکتريکي بصورت خازن در دستگاهي که قبلا خاموش شده است جمع شده باشد .
3- تماس با قسمت نول در شرايط يکسان نبودن ولتاژ در فازهاي مختلف .
4- هنگاميکه فاز به بدنه دستگاه متصل شده باشد .
5- ايجاد اختلاف ولتاژ بين دو قسمت از بدن
علل عمده اي که باعث بروز آتش سوزيها در اثر جريانات الکتريسيته مي شوند مي تواند شامل موارد زير باشد :
1. بارهاي بيش از حد ( Over Load ) :
زماني است که از يک رسانا بار بيش از حدکشيده شود . در سيم با بار زياد مقاومت بالا مي رود . گرماي توليد بالا مي رود و منجر به آتش سوزي مي شود . عامل اصلي حوادث خانگيover load است که دو دليل عمده دارد : يا مداري که طراحي شده است براي با مشخص توانايي ندارد يا درست طراحي شده ولي بار بيش از حد از آن کشيده مي شود .
2. اتصالاتي که محکم نيستند ( Loos Conection ) :
يعني مدار کاملا" برقرار نشده است ، دو تا سيم به هم وصل شده ولي چون شل است ، جرقه مي زند و حادثه مي آفريند .
3. جريانات نشت از زمين (Earth Leakage ) :
بخشي از جريانات برق از جايي به بيرون نشت و منجر به حادثه مي شود .
4. اتصالات کوتاه ( Short Circuit ) :
زماني که بدون يک مقاومت با مصرف کننده سيم فاز در مجاورت سيم نول قرار بگيرد که اين اتصالات با جرقه هاي شديدي همراه است ولي رله با فيوزهاي که در مسير است اين اتصالات را حس کرده و بيرون مي زند .
5. گرم شدن مواد قابل اشتعال :
که اين مواد در نزديکي تجهيزات الکتريکي قرار دارند .
حفاظت در برابر جريان الکتريکي :
حفاظت در برابر برق گرفتگي را با روشهاي زير مي توان براي افراد ايجاد نمود :
1) تامين حفاظت به وسيله اتصال به زمين
2) حفاظت افراد به وسيله رله ديفرانسيل
3) تامين حفاظت به وسيله جدا کردن فرد
4) حفاظت به وسيله اتصال دستگاهها به يکديگر با سيم هادي
5) تامين حفاظت به وسيله جدا کردن سيم نول ترانسفورماتور
6) حفاظت در مورد اتاق يا محفظه هايي که بدنه آنها داراي اختلاف پتانسيل يکسان مي باشد
لوازم و وسايل استحفاظي فردي ايمني در برق :
کلاه ايمني : از وارد شدن ضربه هاي مکانيکي به ناحيه سر جلوگيري مي کند وبلکه قادر است سر را در مقابل برخورد با ولتاژهاي متفاوت حفاظت نمايد .
الکتريسيته / نوع کلاه
حفاظت در برابر ولتاژهاي پايين / کلاس A
حفاظت در برابر ولتاژهاي بالا / کلاس B
عدم حفاظت در برابر الکتريسيته / کلاس C
کفش ايمني : کفش مورد استفاده کارکنان صنعت برق ، کفشهاي عايق مي باشد . اين کفشها از زيره عايق برخوردار بوده و از تکميل شدن مدار توسط پاي فرد در هنگام برق گرفتگي جلوگيري کرده و در نتيجه مانع برق گرقتي مي شوند .
دستکش هاي حفاظتي : اشخاصي که با برق سرو کار دارند بايد از انواع دستکشهاي عايق که درجه عايق الکتريسيته بودن آنها مناسب با ولتاژ مورد نظر باشد استفاده نمايند . براي بالا رفتن از تيرهاي سيماني و چوبي مي بايست از دستکشهاي کف چرمي با پشت برزنتي استفاده نمود . براي تيرهاي فولادي و دکلهاي فلزي انواع آجدار پيشنهاد مي شود که از ليز خوردن دست جلو گيري به عمل آورد .
عينکهاي ايمني ، کمربند هاي ايمني ، رکاب هاي سيمباني ، فيوز کش ، فاز متر فشار ، انبر دست و ....
درمان و کمک هاي اوليه در برق گرفتگي :
الف ) جريان الکتريکي فشار ضعيف : اين گونه جريان باعث توقف جريان خون به علت عدم حرکت قلب و فيبريلاسيون بطني و در برخي مواقع کاهش فعاليت قلب مي گردد . اگر در موقع بروز برق گرفتگي سريعا توقف جريان خون بر طرف نگردد ، مرگ در اثر فقدان موضعي اکسيژن دستگاه اعصاب مرکزي و قلب فرا مي رسد . در هنگام توقف تنفس ، بايد با انجام عمل تنفس مصنوعي به آسيب ديده ، عمل تنفس را برقرار نمود يکي از روشهاي تنفس مصنوعي ، تنفس دهان به دهان يا دهان به بيني است . در برخي موارد ، براي نتيجه گيري بهتر بايد از تزريق داخل قلبي آدرنالين يا نورآدر نالين استفاده نمود . کمک هاي اوليه در مورد فرد آسيب ديده بايد تا رسيدن فرد به بيمارستان و پس از آن ادامه يابد .
ب ) جريان الکتريکي فشار قوي : در برق گرفتگي فشار قوي بايد وسايل قليايي نمودن ادرار فرد آسيب ديده را فراهم نمود . براي اين کار بايد بلافاصله پس از برق گرفتگي محلول قليايي به فرد خورانيد و اگر فرد در حالت بيهوشي باشد بايد ماده قليايي مناسب به وي تزريق گردد . براي انجام کمک هاي اوليه در پست هاي ترانسفورماتور و تاسيسات مولد نيرو ، بايد مقداري بي کربنات دو سود در محل موجود باشد . براي تهيهمحلول بي کربنات دو سود بايد چهار تا شش گرم بي کربنات دو سود را در 300 ميلي ليتر آب حل نموده و محلول را به فرد خوراند .
منبع:http://powerelectrical.tk
www.powerelectrical.blogsky.com
ارسال توسط کاربر محترم سايت : kashancloop