آموزش سيستم عامل ويندوز 98 (درس دوم)
سيستم عاملها بطور كلي، وظيفه مديريت و سازماندهي كامپيوتر را بعهده دارند. بعبارتي ديگر، سيستم عامل، واسطه اي بين كاربر و سخت افزار كامپيوتر مي باشد تا كاربر بتواند براحتي از سخت افزار و نرم افزارهاي كامپيوتر خود استفاده كند.سيستم عاملهاي مختلفي وجود دارند، چه آنها كه درحال منسوخ شدن هستند و چه آنهايي كه دارند در بين كاربران كامپيوتر براي خود جايي باز مي كنند. سيستم عامل ms-dos كه كم كم دارد از دور خارج مي شود يكي از معروفترين سيستم عاملهايي بود كه در ايران استفاده مي شد. سيستم عاملهاي ديگري هم بودند و هستند كه چون در ايران استفاده زيادي از آنها نمي شود براي اكثر كاربران ناآشنا هستند، مثل pc-dos، unix، linux و.. . سيستم عامل windows كه توليد شركت بزرگ نرم افزاري microsoft است مثل پدربزرگ خودش يعني dos هم اكنون نيز در ايران مثل اكثر نقاط جهان بيشترين استفاده و مشتري را دارد.
ويندوز كه ابتدا با نسخه 3.1 و سپس 95 به بازار عرضه شد، سيستم عاملي گرافيكي است، از نوع چند كاره (multitask) و چندكاربره ياmultiuser .ويژگي multitask اين مفهوم را دارد كه در يك لحظه، چند برنامه مختلف مي توانند در حال اجرا باشند، كاريكه در سيستم عاملهاي قديمي مثل dos امكان نداشت. multiuser هم به اين معناست كه از يك كامپيوتر افراد مختلفي مي تواند استفاده كنند.
پس از ويندوز 95 كه تحول بزرگي در سيستم عاملها ايجاد كرد، مايكروسافت ويندوز نسخه 98 خود را عرضه كرد، سپس ويندوز me، ويندوز حرفه اي 2000 و جديدا هم كه ويندوزxp را به بازار داده است. در اينجا قصد داريم كه مروري بر ويندوز 98 در سطح مقدماتي داشته باشيم.
در ويندوز، برنامه هاي مختلف در قالب پنجره هايي اجرا مي شوند. براي هر كاري در ويندوز پنجره اي در نظر گرفته شده است كه لازم است براي انجام هر كاري، پنجره اي را باز كرد، بست و يا جابجا كرد. از اينرو، يكي از دلايل انتخاب نام اين سيستم عامل بعنوان windows يعني پنجره ها هين موضوع مي باشد.
ماوس و عملكرد آن:
ماوس يا موشواره يكي از ابزارهاي جانبي كامپيوتر است كه در محيط سيستم عامل ويندوز كارايي بسيار بالايي دارد، براي استفاده از ماوس دانستن چند اصطلاح درمورد آن لازم است:
click : زدن كليد سمت چپ ماوس
double click : دوبار زدن كليد سمت چپ ماوس
right click : زدن كليد سمت راست ماوس
point : اشاره كردن، بردن ماوس روي هر گزينه اي
drag : كشيدن و رها كردن، فشردن كليد سمت چپ ماوس و نگهداشتن آن، سپس كشيدن گزينه مورد نظر و رها كردن كليد سمت چپ
منوي استارت (start) : بسياري از كارها از طريق اين منو انجام مي شود. براي باز كردن اين منو به يكي از روشهاي زير عمل مي كنيم:
1. روي كليد start كليك مي كنيم.
2. كليد windows روي كيبورد را مي زنيم.
3. كليد ctrl+esc را مي زنيم.(براي كيبوردهاي قديمي)
4. كليد alt+s را مي زنيم. (وقتيكه روي taskbar هستيم)
desktop و taskbar:
سيستم عامل ويندوز از نظر ظاهري به دو قسمت اساسي تقسيم مي شود. قسمت بزرگتر و بالايي كه اكثر فضاي صفحه نمايش را پوشانده، desktop نام دارد كه اكثر برنامه ها و پنجره هاي ويندوز روي آن باز مي شوند.در روي desktop كه مي توان به ميزكار هر فردي تشبيه كرد برنامه هاي مختلفي قرار دارند كه چون روي desktop قرار گرفته اند سريعتر براي اجرا در دسترس هستند.
نوار طوسي رنگي كه در پايين ترين قسمت صفحه نمايش قرار دارد taskbar يا نوار وظيفه ناميده مي شود و منوي start يا شروع در سمت چپ آن قرار دارد. در taskbar هم قسمتهاي مختلفي وجود دارد. علاوه بر منوي start، در سمت راست اين نوار، قسمتي به نام sys tray وجود دارد كه ساعت، تاريخ و برنامه هاي در حال اجرا كه در حافظه قرار گرفته اند به چشم مي خورد. در قسمت خالي اين نوار، نام برنامه هايي كه در حال حاضر با آنها سر و كار داريم آمده است، مثلا گر با دو برنامه در يك لحظه مشغول كار باشيم نام آن دو در قسمت مياني taskbar اضافه مي شود.
خاموش كردن كامپيوتر: براي خاموش كردن اكثر كامپيوترهاي جديد، نبايد كليد power را كه روي كامپيوتر قرار دارد فشار داد، بلكه روش استانداردي براي اين امر وجود دارد. در منوي شروع (start)، روي گزينهshut down كليك مي كنيم، پنجره اي با عنوان shut down windows باز مي شود كه شامل چند گزينه راديويي است.
براي خاموش كردن كامپيوتر روي گزينه shut down كليك كرده، سپس ok را كليك مي كنيم. با اين كار كامپيوتر بدون نياز به فشار دكمه power خاموش مي شودو براي راه اندازي مجدد كامپيوتر گزينه restart را انتخاب كرده سپس ok مي كنيم، كه باعث مي شود كامپيوتر reset شود و از اول شروع به بالا آمدن يا اصطلاحا boot شدن كند.
براي راه اندازي مجدد و رفتن به محيطdos ، گزينهrestart in ms-dos mode را انتخاب مي كنيم و براي اينكه كامپيوتر بطور موقتي و در زمان بلااستفاده بودن، حداقل برق را مصرف كند، از گزينه stand by استفاده مي كنيم. براي خروج از اين حالت stand by (آماده به كار) كافيست كليدي را فشار دهيم.
نكته: اگر با shut down يا روش ديگري مثل ms-dos prompt كه در زيرمجموعه program از منوي start قرار دارد به محيط dos رفته باشيم، براي بازگشت به محيط ويندوز كافيست دستورexit را تايپ كنيم.
آموزش سيستم عامل ويندوز 98 (درس دوم)
نكته: در بسياري از پنجره هاي ويندوز سه كليد زير وجود دارند:
ok : براي تاييد و اعمال تغييرات و بسته شدن پنجره
cancel : براي صرف نظر از اعمال تغييرات انجام داده شده
apply : براي تائيد و اعمال تغييرات و باز ماندن پنجره به كار مي رود.
گزينه هاي راديوئي: گزينه هايي به شكل دايره هستند كه از مجموعه آنها، فقط يكي مي تواند انتخاب شود.
كليدهاي كنترلي پنجره ها:در ويندوز با اجراي هر آيكن كه نشانگر برنامه اي مي باشد پنجره اي باز مي شود. در هر پنجره ممكن است كليدهاي زير وجود داشته باشد كه در سمت راست و بالاي آن پنجره واقع شده اند :
close براي بستن پنجره
maximize براي حداكثر كردن اندازه پنجره
restore براي برگرداندن پنجره حداكثر شده به اندازه قبلي
minimize براي حداقل كردن پنجره و فرستادن روي taskbar . با اين كار پنجره بسته نمي شود، و براي باز شدن مجدد آن كافيست روي نام آن برنامه در taskbar كليك كنيد.
help : برخي پنجره ها آيكن كوچكي در سمت راست و بالاي خود دارند كه به شكل علامت سؤال (؟) مي باشد. اگر روي آن كليك كنيم، همراه نشانگر ماوس، علامت سؤال اضافه خواهد شد و هر جايي در آن پنجره كه كليك كنيم، پنجره كوچكي با توضيحات مختصري درباره آن قسمت، باز مي شود.
تغيير مكان پنجره ها: براي تغيير مكان پنجره، روي سطر عنوانش كليك كرده و سپس به نقطه ديگري drag مي كنيم.
تغيير سايز پنجره ها: براي تغيير اندازه پنجره، نشانگر ماوس را به يكي از لبه هاي آن نزديك كرده به محض تغيير حالت drag مي كنيم. البته قسمتي مخصوص اين كار در سمت راست و پايين هر پنجره وجود دارد.
مرتب سازي پنجره هاي باز:
گاهي اوقات تعداد پنجره هاي بازي كه ما با آنها كار مي كنيم زياد مي شوند و يا شايد لازم باشد كه مثلا دو تا پنجره my computer بطور عمودي و مرتبي كنار هم قرار گيرند. براي اين كار، در قسمت خالي taskbar كليد سمت راست ماوس را مي زنيم (right click)، در منوي باز شده، گزينه هاي زير براي مرتب كردن پنجره ها به كار مي رود:
cascade windows مرتب كردن پنجره ها به شكل قطري.
tile windows horizentally مرتب كردن پنجره ها به صورت افقي.
tile windows vertically مرتب كردن پنجره ها به صورت عمودي.
minimize all windows براي حداقل سازي تمام پنجره ها.
گزينه undo در اين منو براي برگرداندن آخرين كار انجام شده به كار مي رود.
ساعت و تاريخ سيستم: معمولاً سمت راست taskbar ساعت سيستم ديده مي شود. با اشاره به آن، ساعت و تاريخ نيز نمايش داده خواهد شد. براي تنظيم ساعت و تاريخ روي ساعت دابل كليك مي كنيم. در پنجره باز شده امكان تنظيم ساعت و تاريخ وجود دارد.
تنظيمهاي taskbar: در قسمت خالي روي taskbar راست كليك كرده و در منوي باز شده روي properties كليك مي كنيم. پنجره اي باز مي شود كه در آن گزينه هاي زير وجود دارد:
always on top: با انتخاب اين گزينه، taskbar هميشه روي ساير پنجره ها قرار مي گيرد.
auto hide: باعث مي شود با دور شدن نشانگر ماوس از taskbar، به صورت خودكار پنهان شود.show small lcons in start menu: آيكنهاي منوي استارت را در اندازه كوچكتر نشان مي دهد.
show clock: با انتخاب آن، ساعت در سمت راستtaskbar نشان داده خواهد شد.
ساير تنظيمهايtaskbar :با نزديك كردن نشانگر ماوس به لبه داخليtaskbar شكل نشانگر ماوس عوض مي شود. در اين حالت drag مي كنيم.با اين كار پهناي آن بيشتر مي شود تا حديكه نصف desktop را مي پوشاند. همچنين مي توان taskbar را به يكي از چهار جهت صفحه برد. براي اين كار در قسمت خالي taskbar ، كليد سمت چپ ماوس را پايين نگه داشته و به محل دلخواهي از صفحه مي كشيم (يا drag كردن).
آموزش سيستم عامل ويندوز 98 (درس سوم)
تنظيمهاي desktop :
در قسمت خاليdesktop كليك راست كرده (دكمه سمت راست ماوس) و properties را انتخاب مي كنيم. پنجره باز شده با عنوان display properties، داراي قسمتهاي مختلفي است:
background : (تصوير زمينه) در اين قسمت مي توان تصوير زمينه desktop را تعيين كرد. در قسمت display حالت قرار گرفتن تصوير به يكي از سه صورت center (قرار گرفتن در مركز صفحه)،tile (كنار هم چيدن عكسهاي كوچكتر، مثل كاشي) و stretch (كشيدن عكس بمنظور تمام صفحه شدن) قابل تنظيم است.
با استفاده ازbrowse مي توان تصويري را كه در اين ليست وجود ندارد به عنوان تصوير زمينه انتخاب كرد.با كمك pattern مي توان طرح يا الگوهاي مختلفي را در حالتيكه نخواهيم از عكس استفاده كنيم بكار برد.
creen saver: در اين قسمت مي توان نوع محافظ صفحه نمايش را تعيين نمود. يعني در زمانيكه براي مدتي با كامپيوتر كاري نداريم براي ثابت نماندن تصوير صفحه نمايش تصاوير متحرك و متنوعي را بكار برد. همچنين بوسيله كليد setting امكان تنظيمات بيشتر محافظ انتخاب شده وجود دارد. با كليد preview مي توان محافظ را به صورت تمام صفحه ديد.
در قسمت wait ، مدت زمان انتظار براي فعال شدن خودكار screen saver در زمان بيكاري كامپيوتر تعيين مي شود. اگر گزينه password protected تيك خورده باشد. كليد change نيز فعال خواهد شد. با اين كليد مي توان كلمه رمزي را براي محافظ صفحه نمايش در هنگام خروج از آن در نظر گرفت.
با استفاده از كليد setting در پايين اين پنجره مي توان مدت زمان انتظار براي خاموش شدن مانيتور، هارد ديسك يا رفتن به حالت stand by (انتظار- آماده به كار) را مشخص كرد. در stand by مصرف برق سيستم حداقل مي شود.
ppearance : در اين قسمت مي توان ظاهر ويندوز را به يكي از استانداردهاي موجود تبديل نمود. اين استانداردها در زير مجموعه scheme وجود دارند. در اين زير مجموعه گزينه windows standard حالت پيش فرض (default) اوليه است.
effects: در اين قسمت مي توان شكل آيكنهاي استاندارد صفحه desktop را تغيير داد. براي اين كار روي آيكن مورد نظر كليك كرده و سپس change lcon را كليك مي كنيم. براي تبديل آيكن گزينه انتخاب شده به حالت پيش فرض روي default icon كليك مي كنيم.
web: با انتخاب گزينه view my active desktop شما desktop خود را مثل صفحات اينترنتي فعال خواهد كرد. ولي بهتر است هميشه اين گزينه را از حالت تيك خورده خارج كنيم، زيرا سرعت باز و بسته كردن پنجره هاي مختلف را كند مي كند.
ettings: در اين قسمت تنظيمات مربوط به كارت گرافيكي ومانيتور انجام مي شود. كيفيت رنگ در قسمت colors تعيين مي شود كه مشخص كننده تعداد رنگهاي مورد استفاده مي باشد، كه بهتر است هميشه يكي از دو گزينه true color(32bit) يا high color(16bit) انتخاب شود. در قسمت screen area مي توان سايز صفحه نمايش در ويندوز را تعيين كرد. چند حالت معمولتر آن در زير آمده است:
480 * 640 : براي مانيتورهاي 14". در اين حالت سايز آيكنها بزرگ هستند.
600 * 800 : استاندارد مانيتورهاي 15". در اين حالت سايز آيكنها متوسط هستند.
768 * 1024 : در اين حالت سايز آيكنها خيلي كوچك مي شوند.
پنجره run : اكثر برنامه هاي ويندوز در قسمت programs از منوي start قرار دارند، كه از اين طريق قابل دستيابي و اجرا مي باشند.البته از روي desktop نيز بعضي برنامه قابل دسترسي هستند. ولي روش ديگري وجود دارد كه در منوي start با كليك روي گزينه run انجام مي شود. ما با دانستن نام برنامه مورد نظر براي اجرا و تايپ آن در جلوي قسمت open مي توانيم آن برنامه را اجرا كنيم.(بشرطيكه مسير اجراي فايل درست باشد. تمام برنامه هايي كه در فولدر ويندوز قرار دارند براحتي از اين طريق قابل اجرا هستند، مثل notepad، wordpad و...)
روش فعال كردن پنجره هاي باز: در صورت باز بودن چند پنجره مربوط به برنامه هاي مختلف، در هر لحظه حداكثر يك پنجره يا برنامه مي تواند فعال باشد كه رنگ آن در حالت معمولي آبي پررنگ مي باشد. براي فعال كردن يك پنجره دلخواه به يكي از روشهاي زير عمل مي كنيم:
1. روي عنوان (قسمت آبي رنگ بالايي) پنجره دلخواه يا روي قسمتي از آن پنجره كليك مي كنيم.
2. روي نام آن پنجره در taskbar كليك مي كنيم.
3. كليد alt را پايين نگه داشته و tab را متوالياً فشار مي دهيم تا مربع آبي رنگ روي آيكن برنامه موردنظر قرار گيرد سپس مي توان كليد alt را رها كرد.
آموزش سيستم عامل ويندوز 98 (درس چهارم)
فايل و فولدر (file ، folder ) :
فايل حاوي اطلاعاتي است كه در حافظه كامپيوتر نگهداري مي شود. فايلها از اسم و پسوند تشكيل شده اند (مثلا word.exe )، و معمولا پسوند ها معرف نوع فايل يا آن برنامه مي باشند. فولدر يا پوشه، محلي است براي نگهداري فايلها، چه آنها كه بهم مربوطند و تشكيل يك برنامه مي دهند و چه فايلهاي مجزا از هم. در زير، انواعي از فايلهاي با پسوند مهم و معروف را آورده ايم:
پسوند فايلهاي متني: txt ، doc و...
پسوند فايلهاي تصويري(عكس): jpg، bmp، gif و...
پسوند فايلهاي صوتي: wav، mp3، mid و...
پسوند فايلهاي فيلم: mpg، avi، dat و...
در ويندوز، براي انجام هر كاري با فايلها و فولدرها مثل copy ، حذف ، اجراء ، انتقال و … از دو برنامه زير استفاده مي شود:
الف) برنامه windows explorer كه در مسير زير قرار دارد:
start > programs > windows explorer
ب) برنامه my computer كه روي desktop قرار دارد.
در اين دو برنامه، ممكن است داخل فولدري شويم، در اينصورت اگر بخواهيم از آن فولدر خارج شويم و به يك مرحله بالاتر برگرديم از آيكن up كه روي قسمت دكمه هاي استاندارد (زير menuها) قرار دارد استفاده مي كنيم.
ايجاد فايل يا فولدر: روي desktop، my computer يا windows explorer كليك راست كرده به new اشاره كرده، سپس folder را انتخاب مي كنيم. يك فولدر جديد روي آن مسير به وجود مي آيد. روش ديگر ساختن فولدر جديد در ويندوز اكسپلورر يا my computer، به اين صورت است كه از منوي file به گزينه new اشاره كرده و روي folder كليك مي كنيم. براي تغيير نام فولدر جديد كه با نام new folder ساخته مي شود، كافيست يكي از سه كار زير را انجام دهيم:
1. روي فايل يا فولدر يك بار كليك كنيم تا اجازه تغيير نام را بدهد.
2. روي فايل يا فولدر كليك راست كرده و rename را انتخاب كنيم.
3. روي فايل يا فولدر، f2 بزنيم.
مرتب سازي آيكن ها (arrange icons):هر وقت بخواهيم آيكن هاي فايل يا فولدر را روي desktop يا my computer يا windows explorer مرتب كنيم در قسمت مورد نظر كليك راست كرده، arrange icons را باز مي كنيم و يكي از معيارهاي مرتب سازي داخل آنرا انتخاب مي كنيم. در اين صورت آيكنها طبق آن معيار مرتب مي شوند.
معيارهاي مرتب سازي : مي توانيد اين مرتب سازي را بر حسب اسم (name)، نوع پسوند(type)، سايز، تاريخ انجام داد. اگر گزينه auto arranges انتخاب شده باشد هميشه ترتيب قرار گيري فايلها يا فولدرها به طور منظم خواهند بود. يعني نمي توان آنها را در جاي ديگري قرار داد.
جستجوي فايلها (find): براي اينكه فايل يا فولدر خاصي را روي كامپيوتر خود جستجو كنيم مي توان از گزينه find استفاده كرد. براي اين كار از مسير زير پيروي مي كنيم:start > find > find files or folders
روشهاي ديگر باز كردن پنجره find :
1. استفاده از كليدهاي ctrl + f
2. زدن كليد f3 روي desktop
براي اينكه فايلي را جستجو كنيم كافي است در پنجره find جلوي named اسم آنرا وارد كنيم. (مي توانيم از * (ستاره) نيز استفاده كنيم.) مثلاً txt .* يا jpg.* يا *.ali و ...
اگر هنگام جستجوي فايلهاي متني بخواهيم متني را كه داخل آن فايل به كار رفته است را نيز جستجو كنيم كافي است كلمه مورد نظر را در قسمت containing text وارد كنيم.
در قسمت look in مسير جستجو را مشخص مي كنيم. (مثلاً در كدام درايو جستجو را انجام دهد.)
اگر بخواهيم فايل مورد نظر را در تمام hard مورد جستجو قرار دهد گزينه local hard drives را از اين قسمت انتخاب مي كنيم.
اگر بخواهيم تمام درايو ها حتي floppy يا :a و cd rom نيز جستجو شوند، گزينه my cmputer را انتخاب مي كنيم. اگر گزينه include subfolders تيك خورده باشد مسير تعيين شده و تمام زير شاخه هاي آن جستجو خواهد شد.با استفاده از كليد browse مي توان زير مجموعه خاصي را جهت جستجو مشخص نمود، تا محدوده جستجو محدودتر شود. براي شروع جستجو روي كليد find now كليك مي كنيم.در قسمت date و advanced مي توانيم محدوده جستجو را كوچكتر كنيم. مثلاً دنبال فايلهايي با سايز مشخص ، تاريخ مشخص و ... باشيم.
مشخصات فايلها: (file properties)
براي ديدن و تغييردادن خصوصيات يك فايل روي آن، كليك راست كرده، روي properties كليك مي كنيم. مشخصات يا خصوصيات فايل شامل نام، سايز، محل قرار گيري و صفاتش مي باشد. يك فايل يا فولدر در ويندوز 98 چهار صفت (attribute) دارد: read only، hidden، archive و systemصفت read only باعث مي شود محتويات فايل قابل خواندن باشد و نتوان محتوياتش را تغيير داد.
پنهان كردن فايل يا فولدر :
روي آيتم مورد نظر كليك راست مي كنيم و گزينه properties را انتخاب مي كنيم، بعد گزينه hidden را تيك مي زنيم وسپس ok. شايد پس از اين كار آن فايل هنوز مخفي نشده باشد، پس لازم است كليد f5 را بزنيم ويا كليك راست كرده و refresh را كليك كنيم.اگر باز هم فايل مخفي شده قابل ديدن بود به منوي view رفته و روي foler options كليك مي كنيم.در آين پنجره، برگه view را كه در بالاي آن قرار دارد كليك كرده و در قسمت hidden files گزينه دوم يعني do not show hidden files or system files را انتخاب مي كنيم. اين بار حتما فايل مخفي خواهد شد.روش ديگر درست كردن shortcut اين است كه روي هر فايل، فولدر ويا آيكني در ويندوز، كليك راست كنيم، با انتخاب create shortcut اين كار انجام مي شود و در سمت چپ و پايين آن آيكن، يك علامت فلش ديده مي شود كه آن را از فايل اصلي متمايز مي كند.
منوي view در my computer يا windows explorer :
در اكثر برنامه هاي تحت ويندوز در قسمت منوها، گزينه اي به نام view وجود دارد كه نحوه نمايش اجزاي داخل آن برنامه مثل ليست فايلها را تعيين مي كند. و يا مي توان ساير نوارهاي ابزار آن برنامه را فعال يا غيرفعال كرد. در زير، برخي از مقادير مهم اين منو آورده شده اند:
toolbars: نوارهاي ابزار برنامه را پنهان مي كند و يا نمايش مي دهد.اين ميله هاي ابزار عبارتند از:
الف) standard buttons :اگر تيك خورده باشد، كليد هاي استاندارد بالاي پنجره نشان داده مي شوند.
ب) address bar :مسير فولدر فعلي را نشان خواهد داد.
ج) links :كليدهايي را براي اتصال به سايتهاي اينترنتي در بالاي پنجره قرار مي دهد كه البته نيازي به آنها نيست.
د) text tables :در صورت فعال بودن كليدهاي استاندارد، اگر اين گزينه تيك خورده باشد، عنوان هر كليد را پايين آن مي نويسد.
ه) status bar سطر توضيحات پايين پنجره ها را پنهان مي كند يا نمايش مي دهد.
as web page : باعث مي شود در حالت كلاسيك در سمت چپ فولدر فعلي ستون توضيحاتي اضافه شود كه با قرار گرفتن روي هر فايل توضيحات آن در اين قسمت نمايش داده مي شود. چهار گزينه بعد يعني large icons، small icons، list و details، براي تعيين نوع نمايش آيكنها در پنجره فعلي به كار مي رود.زير مجموعه arrange icons براي مرتب كردن ليست فايلها يا فولدرها براساس نام، پسوند، سايز يا تاريخ ايجاد و ... به كار مي رود. اگر گزينه auto arrange فعال باشد آيكنها هميشه مرتب خواهند بود.
آموزش سيستم عامل ويندوز 98 (درس پنجم)
copy و move :
كپي و انتقال (move) از مهمترين و پركاربردترين كارهاي تحت ويندوز است كه در هر برنامه اي از آن استفاده مي شود. در ابتدا لازم است كه فرق اين دو توضيح داده شود. كپي، وقتي بكار مي رود كه بخواهيم مثلا از فايلي كه موجود است، نسخه ديگري در جاي ديگري داشته باشيم طوريكه فايل اولي دست نخورده بماند. ولي انتقال يا move به اين صورت است كه فايل اول را از جاي خود به محل ديگري منتقل كنيم.يعني فقط با يك فايل و جابجايي آن سر و كار داريم، اما در كپي با دو فايل.عمل كپي و انتقال مراحلي را به دنبال دارد كه با رعايت آنها، اين كار ساده و پركاربرد براحتي انجام مي شود.
روش و مراحل كپي (copy) و انتقال (move) :
1. انتخاب آيتم مورد نظر (مثلا فايل، فولدر، عكس يا متن و...)
2. تعيين هدف، يعني اينكه مي خواهيم مثلا از اين فايل در جاي ديگري كپي بگيريم يا آن را منتقل كنيم.
الف: كپي (copy)
فرض مي كنيم ابتدا مي خواهيم عمل كپي را انجام دهيم.
براي اين كار در مرحله اول ابتدا عمل كپي گرفتن از فايل را به يكي از چهار روش زير انجام مي دهيم:
- فشردن دكمه copy روي نوار ابزار هر برنامه اي
- انتخاب گزينه كپي از منوي edit
- فشردن همزمان كليدهاي ctrl+ c
- كليك راست روي فايل مورد نظر و انتخاب copy
3. تعيين محل جديد براي چسباندن كپي فايل
4. عمل چسباندن كه به يكي از چهار روش زير صورت مي گيرد.
- دكمه paste كه روي نوار ابزار اكثر برنامه ها وجود دارد.
- انتخاب گزينه paste از منوي edit
- فشردن همزمان كليدهاي ctrl+ v
- كليك راست روي مكان جديد و انتخاب paste
با انجام اين مراحل توانستيم از فايل يا هر چيز ديگري در ويندوز يك كپي تهيه كرده و در محل جديدي قرار دهيم. حالا مراحل روش انتقال يا move را بررسي مي كنيم.
ب: انتقال (move )
براي منتقل كردن هر آيتمي مثل فايل يا فولدر، ابتدا بايد آن را از محل فعلي حذف كرد و به حافظه موقت كامپيوتر سپرد. سپس در مكان جديد اضافه كرد. اين كارها بطور كامل و ساده در ادامه توضيح داده شده است.ابتدا براي cut كردن (برش، حذف) فايل يكي از چهار روش زير را بكار مي بريم:
- فشردن دكمه cut روي نوار ابزار برنامه ها
- انتخاب گزينه cut از منوي edit
- فشردن همزمان كليدهاي ctrl+ x
- كليك راست روي فايل و انتخاب cut
حالا محل جديد فايل cut شده را مشخص مي كنيم.
در پايان عمل چسباندن را انجام مي دهيم كه به يكي از چار روش زير صورت مي گيرد:
دكمه paste روي نوار ابزار برنامه ها
- انتخاب گزينه paste از منوي edit
- فشردن همزمان كليدهاي ctrl+ v
- كليك راست و انتخاب paste
حذف فايل يا فولدر (پاك كردن): (delete)
اگر بخواهيم فايل، فولدر يا هرچيز ديگري را پاك كنيم، بايد يكي از سه روش زير را انجام دهيم:
1. فشردن كليد delete روي صفحه كليد (keyboard)
2. راست كليك روي فايل يا فولدر و انتخاب delete
3. فشردن دكمه delete روي نوار ابزار برنامه ها
4. drag كردن فايل موردنظر روي سطل آشغال (recycle bin)
كشيدن (drag) فايل مورد نظر براي پاك كردن به روي آيكن recycle bin
قفل شدن ويندوز: هر وقت ويندوز قفل شد (hang كرد) يعني هيچ كدام از برنامه هاي ديگر كار نمي كرد در اين صورت سه كليد alt+ctrl+del را همزمان يكبار فشار دهيد.با اين كار احتمالا اگر فقط ويندوز قفل شده باشد نه كامپيوتر، پنجره اي به نام close program باز مي شود. در اينجا ليست برنامه هاي در حال اجرا نمايش داده مي شود، روي نام برنامه اي كه پيغام not responding داده است كليك كرده و دكمه end task را فشار دهيد. پس از چند لحظه پنجره اي باز مي شود كه دوباره بايد براي تاييد end task را فشار دهيد، پس از اين، مشكل قفل شدن برطرف مي شود. ولي اگر با اين كار مشكل برطرف نشد دكمه reset روي case كامپيوتر را فشار دهيد.
restart سريع: براي اينكه در بعضي مواقع لازم است فقط ويندوز restart شود نه كل كامپيوتر، مي توان پس از انتخاب گزينه restart از قسمت shut down همزمان با ok كردن، كليد shift را پايين نگه داشته و پس از چند لحظه رها كنيم. در اين صورت پيغام windows is now restarting در صفحه نمايش ظاهر مي شود و ويندوز به صورت سريع از اول اجراء خواهد شد.
scheduled task : اگر بخواهيم كاري را در فاصله زماني دلخواه و يا در زمان مشخصي در آينده اجرا كنيم از برنامه scheduled task استفاده مي كنيم. فرض كنيد كه بخواهيم برنامه اي مثل ويروسياب، مثلا هر هفته دوشنبه ها ساعت 12 ظهر كل كامپيوتر را بطور اتوماتيك ويروسيابي كند. اين برنامه از دو مسير زير قابل دستيابي است:
1. start>programs>accessories>system tools>scheduled task
2. my computer > scheduled task
پس از باز كردن اين برنامه، با دابل كليك روي add scheduled tasks پنجره اي باز مي شود، next مي زنيم. از ليست برنامه هاي داده شده گزينه مورد نظر خود را انتخاب مي كنيم . مثلاً ( ويروس يابي يا scan disk ). در پنجره بعدي زمان تناوب آن را مشخص مي كنيم (روزانه، هفتگي و ...) سپس در پنجره بعد ساعت، روز يا ماه آن را مشخص كرده و در نهايت finish مي كنيم.
براي متوقف كردن اجراي يك كار زمان بندي شده در scheduled task روي گزينه مورد نظر كليك راست كرده و properties را انتخاب مي كنيم. در پنجره باز شده تيك گزينه enabled را كه در پايين آن پنجره قرار دارد برمي داريم، در ايصورت موقتا اين عمل، غير فعال مي شود.. در صورتي كه بخواهيم دوباره آن را فعال كنيم دوباره تيك آنرا مي گذاريم (براي متوقف كردن دائمي يك كار، آيكن آن را حذف مي كنيم، يعني كليك راست كرده و delete را مي زنيم.)
نكته: اگر بخواهيم آيكن اين برنامه از قسمت systray در taskbar براي هميشه برداشته شود، كافيست در برنامه schedules tasks از منوي advanced گزينه stop using task scheduler را كليك كنيم.
آموزش سيستم عامل ويندوز 98 (درس ششم)
copy
تايپ در ويندوز : در ويندوز، دو برنامه ساده براي رفع نيازهاي اوليه تايپ به نامهاي notepad و wordpad وجود دارد، كه دومي امكانات تايپي بيشتري دارد. مثل تعويض رنگ ، بزرگ و كوچك كردن متن، تغيير font (نوع قلم) وغيره. اين دو برنامه در مسير زير قرار دارند.
start > programs > accessories > notepad
start > programs > accessories > wordpad
1) notepad :
يك برنامه ساده براي انجام كارهاي متني است. پسوند فايلهاي تايپ شده با اين برنامه txt مي باشد. براي اجراي اين برنامه به روش ديگري غير از آنچه در بالا گفته شد مي توان از منوي start گزينه run را اجرا كرده و در قسمت open كلمه notepad را كه نام اين برنامه مي باشد تايپ كرد و سپس ok. در زير، منوهاي اين برنامه بطور مختصر توضيح داده شده اند:
منوي file :
1. new : يك فايل متني جديد ايجاد مي كند.
2. open : فايلهاي متني از قبل موجود در كامپيوتر را باز مي كند. (آماده براي خواندن يا ويرايش)
3.save : پس از اينكه فايلي را ايجاد كرديم در آخر بايد آنرا save يا ذخيره كنيم تا براي مراجعات بعدي قابل استفاده باشد.
4.save as : فايل باز شده موجود را تحت نام ديگري ذخيره مي كند.
براي ايجاد يك فايل متني جديد خارج از محيط notepad كافيست در هرجا كه هستيم كليك راست كرده، به new اشاره كنيم و text document را كليك كنيم. در اين صورت يك فايل جديد ايجاد خواهد شد.
منوي edit :
1. undo: آخرين عمل انجام شده را يك حركت به عقب بر مي گرداند. مثلاً اگر اشتباهي كرده باشيم با اين كار جبران مي شود و اطلاعات خراب شده دوباره بر مي گردد.
2. cut : قسمتي از متن را كه انتخاب كرده ايم حذف كرده و در حافظه موقت براي استفاده هاي بعدي كپي مي كند.
3. copy : قسمتي از متن را كه انتخاب كرده ايم در حافظه موقت كپي مي كند.
4. paste : قسمتهاي انتخاب شده توسط cut يا copy را كه در حافظه وجود دارند، در جاي مورد نظر مي چسباند.
براي جستجوي كلمه اي در متن مورد نظر، در منوي search روي find كليك كرده و كلمه مورد نظر را در find what نوشته وگزينه find next را كليك مي كنيم.
منوي search : براي جستجوي كلمه اي در متن مورد نظر، در منوي search روي find كليك كرده و كلمه مورد نظر را در find what نوشته وگزينه find next را كليك مي كنيم. در اين پنجره جهت جستجو را با up يا down كردن direction مي توان تعيين كرد.
منوي help : اين گزينه كه در تمام برنامه هاي ويندوز وجود دارد بعنوان راهنما و كمكي براي كاربران استفاده مي شود. با كليك روي گزينه help topics، راهنماي كاربران مربوط به آن برنامه اجرا خواهد شد.
روش انتخاب متن :
گاهي لازم است چند سطري از يك متن را انتخاب كنيم تا مثلا از آن كپي بگيريم، براي انتخاب آن قسمت از متن دو روش بيشتر استفاده مي شود.
روش اول كه با ماوس انجام مي شود به اين صورت است كه از ابتداي قسمت موردنظر دكمه چپ ماوس را كليك كرده و تا انتهاي آن قسمت رها نمي كنيم. با اين كار سطر يا متن مورد نظر آبي مي شود كه بيانگر انتخاب شدن آن است.
روش دوم انتخاب متن، بكمك صفحه كليد (keyboard) است. به اين صورت كه از ابتداي متن موردنظر كليد shift را فشار داده و با كليدهاي مكان نما روي صفحه كليد به طرف پايين يا هر جهت ديگري حركت مي كنيم و در آخر قسمت موردنظر كليد shift را رها مي كنيم.
2) wordpad :
اين برنامه نسبت به notepad خيلي قويتر است و از امكانات زيادي برخوردار است. اين برنامه نيز همانند تمام برنامه از چند رديف تشكيل شده است، مثل menu، toolbar، status bar و... . براي نمايش يا عدم نمايش اين نوارها يا رديفها، مي توان از منوي view آنها را تيك زد و يا غير فعال كرد.
رديف اول اين برنامه مثل ساير برنامه هاي تحت ويندوز، منو (menu) نام دارد. در اين رديف، گزينه هايي مثل file، edit، view و help كه در اكثر برنامه ها وجود دارند ديده مي شود.
رديف دوم كه معمولا toolbar ناميده مي شود، مخصوص وظايف كلي برنامه مي باشد، نظيرsave، open، new و … كه جهت سرعت در دسترسي، آنها را روي صفحه اصلي قرار داده اند وگرنه از طريق منوها هم اين كار انجام مي شود.
رديف سوم formatbar است كه شامل گزينه هايي است كه روي متن اعمال مي شوند، مثل رنگ، فونت، سايز و غيره.
رديف چهارم ruler مي باشد.
در پايين پنجره نيز سطري به نام status bar وجود دارد كه معمولا توضيحي در مورد جايي كه ماوس به آن اشاره مي كند مي دهد.
recycle bin :
recycle bin يا سطل بازيافت، نام آيكني روي desktop است كه شبيه سطل زباله عمل مي كند.يعني هر وقت كه فايلي را حذف مي كنيم به آنجا منتقل مي شود. مزيت اين كار اين است كه، در صورت حذف اشتباهي يا پشيمان شدن از پاك كردن، آن فايل قابل بازيابي مجدد است.
براي برگرداندن فايل يا فولدرهاي پاك شده و منتقل شده روي recycle bin، روي آيكن آن كليك راست كرده، open را مي زنيم، فايل مورد نظر را انتخاب و روي آن كليك راست كرده و restore را كليك مي كنيم. اگر بخواهيم كلاً سطل بازيافت را خالي كنيم روي آن كليك راست كرده و گزينه empty recycle bin را كليك مي كنيم.
براي انجام تنظيمات recycle bin روي آن كليك راست كرده properties را انتخاب مي كنيم. پنجره اي باز مي شود، مهمترين گزينه اين پنجره خط آخر آن است كه نوشته display delete confirmation، براي اينكه موقع حذف فايل پنجره اي باز شود و اطمينان كاربر را از حذف آن بپرسد هميشه بايد اين گزينه تيك خورده باشد.
گزينه مهم ديگري در اين پنجره وجود دارد كه كار سطل بازيافت را بلا استفاده مي كند، يعني با تيك زدن آن، هميشه وقتي فايلي را delete مي كنيم بدون اينكه به recycle bin برود مستقيما از بين مي رود و غير قابل بازيابي مي شود. پس بهتر است هيچ وقت اين گزينه را تيك نزنيد.(do not move files to the recycle bin)
start up:
نام فولدري در منوي استارت قسمت programs مي باشد كه ويژگي خاصي دارد، و آن اين است كه، در اين folder هر برنامه اي گذاشته شود، هنگامي كه ويندوز اجرا مي شود در همان ابتدا آن برنامه نيز اجراء خواهد شد. مثلا فرض كنيد كسي هميشه با برنامه ماشين حساب كار مي كند، پس بهتر است هنگاميكه ويندوز بالا مي آيد اين برنامه بطور خودكار اجرا شود. روش كار به اين صورت است:
آيكن فايل يا برنامه مورد نظر را به سمت داخل فولدر start up مي كشيم. به اين صورت كه روي آن دكمه راست ماوس را كليك مي كنيم ولي رها نمي كنيم،آن را داخل فولدر start up در حاليكه هنوز كليك راست را رها نكرده ايم مي كشيم و در آنجا رها مي كنيم، پنجره كوچكي باز مي شود، روي copy here كليك مي كنيم..
آموزش سيستم عامل ويندوز 98 (درس هفتم)
اضافه كردن برنامه ها به زير مجموعه programs :
اگر بخواهيم برنامه خاصي را در مجموعه programs در منوي start اضافه كنيم كافيست از مسير زير، برگه start menu porgrams را باز كنيم:
start > setting > taskbar and starts menu
در پنجره باز شده روي add كليك مي كنيم، با استفاده از كليد browse مسير قرار گرفتن فايل اجرايي مورد نظر را پيدا كرده و ok مي كنيم. سپس روي next كليك مي كنيم. در پنجره باز شده ليست برنامه هاي داخل زير مجموعه programs وجود دارد. اگر در همان قسمتهاي موجود بخواهيم كپي كنيم كه روي فولدر مورد نظر كليك كرده و next را مي زنيم، و گرنه با استفاده از new folder ، فولدر جديدي ايجاد مي كنيم ونامي براي آن مشخص مي كنيم، سپس next را مي زنيم. در اين پنجره نام فايل اجرايي مورد نظر را در صورت نياز وارد مي كنيم (كه البته مي توان از اسامي فارسي نيز استفاده كرد) سپس next و در نهايت از پنجره taskbar properties خارج مي شويم.
حذف يك گزينه از زير مجموعه programs :
روي گزينه مورد نظر كليك راست كرده و delete را انتخاب مي كنيم. روش ديگر با استفاده از همين پنجره taskbar and start menu كه در بالا به آن اشاره شد مي باشد. اين بار از گزينه remove كه در كنار add قرار دارد استفاده مي كنيم تا گزينه مورد نظر را حذف كنيم.
روش دوم اضافه كردن برنامه اي به programs :
فايل مورد نظر را با استفاده از كليك راست به سمت منوي start، سپس فولدر programs مي كشيم و در محل مورد نظر كليك ماوس را رها مي كنيم. در پنجره كوچك باز شده يكي از دو گزينه copy here يا create shortcut را انتخاب مي كنيم.
برنامه ماشين حساب : (calculator)
ماشين حساب يكي از برنامه هاي ويندوز است كه براي انجام محاسبات ساده و پيچيده كاربرد خوبي دارد. فايل اجرايي آن calc.exe نام دارد كه با تايپ آن در پنجره run از منوي start (شروع)، اجرا خواهد شد. روش ديگر اجراي آن، از مسير زير مي باشد :
start > programs > accessories > calculator
پس از اجراي آن، از منوي view مي توان نوع ساده (standard) يا علمي بودن (scientific) ماشين حساب را تعيين كرد.
تغيير نام برچسب drive : در برنامه my computer يا windows explorer روي درايو مورد نظر كليد سمت راست ماوس را زده و روي properties كليك مي كنيم. در قسمت lable، نام مورد نظر را مي توان به آن درايو نسبت داد.مثلا مي توان به درايو c: نامي مثل win98 يا هرچيز ديگري را نسبت داد.
كليدهاي ميانبر (shortcut) : براي دسترسي راحت تر به فايل، فولدر يا درايو مورد نظر مي توانيم براي آنها كليد ميان بر بسازيم. براي اين كار با كليك سمت راست آيكن مورد نظر را به محل دلخواه (معمولاًdesktop) مي كشيم و روي گزينه shortcut here كليك مي كنيم. در اينصورت فايل كم حجم و كوچكي در محل مورد نظر ساخته مي شود كه ما را بسرعت و راحت به فايل اصلي مي رساند و آن را اجرا مي كند.
گاهي لازم است آيكن برنامه يا فايل خاصي را به اين دليل كه زياد با آن سروكار داريم روي desktop قرار دهيم تا سريعتر قابل دستيابي باشد. براي اين كار، براحتي روي آيكن موردنظر در هر جايي كه هست كليك راست كرده، به send to اشاره كرده و از داخل آن desktop را انتخاب مي كنيم. با اين عمل، يك shortcut از برنامه دلخواه ما روي desktop ساخته مي شود.
games :
در صورت پيش فرض، اگر ويندوز شما به طور كامل نصب شده باشد چند برنامه بازي در آن قرار دارد كه از مسير زير قابل اجرا هستند. كه توضيحات مربوط به آنها در قسمت help آن برنامه ها وجود دارد. free cell، hearts، minesweeper و solitaire
start > programs > accessories > games
آموزش سيستم عامل ويندوز 98 (درس هشتم)
براي كشيدن يك نقاشي ويا عمليات ساده روي تصاوير به كار مي رود. اين برنامه، نيازهاي ساده كارهاي گرافيكي كاربران را برطرف مي كند. آيكن مربوط به برنامه نقاشي در آدرس زير آمده است. در ضمن، نام فايل اجرائي آن mspaint.exe است.
start > programs > accessories > paint
بيشتر عمليات در paint از طريق منوهاي آن انجام مي شود:
1. منوي file : چهارگزينه اول (new, open, save, save as) كه قبلاً توضيح داده شده اند بترتيب براي ايجاد فايل جديد، بازكردن فايلهاي قبلي براي ويرايش مجدد، ذخيره فايل فعلي و ذخيره با نام جديد بكار مي روند.
set as wallpaper : در صورتي كه فايل فعلي با پسوند bmp ذخيره شده باشد كليك روي اين گزينه باعث مي شود تصوير فعلي به عنوان تصوير زمينه desktop قرار گيرد.
نكته: با باز كردن (open) يك فايل در paint ، فايل قبلي بسته مي شود.
نكته: معمولاً فايلهاي تصويري داراي پسوند (jpg ,gif ,bmp) مي باشند كه البته بيشتر اوقات برنامه paint با bmp كار مي كند ولي با ساير پسوندها هم مشكلي ندارد.
2. منوي edit :
گزينه undo (ctrl+z) : آخرين عمل انجام شده را بر مي گرداند.در مواقعي بكار مي آيد كه اشتباهي عملي را انجام داده باشيم و بخواهيم به حالت قبل برگرديم. برعكس آن گزينه repeat است كه آخرين عمل undo شده را دوباره تكرار مي كند.
cut، copy و paste قبلا توضيح داده شده اند.
clear selection : قسمت انتخاب شده را پاك مي كند.
select all : كل تصوير را انتخاب مي كند.
copy to : قسمت انتخاب شده از تصوير را در فايلي جداگانه با نام جديد ذخيره خواهد كرد.
paste from : تصوير موجود در يك فايل را روي تصوير فعلي از فايلي كه هم اكنون مشغول ويرايش آن هستيم قرار خواهد داد. (چون open تصوير جديد را روي قبلي باز خواهد كرد و اجباراً تصوير قبلي بسته خواهد شد، اين گزينه كمك زيادي به ما مي كند).
3. منوي view : چهار گزينه اول اين منو براي پنهان كردن يا نمايش دادن جعبه ابزار - جعبه رنگ - نوار وضعيت و ميله ابزار متن به كار مي رود.
zoom: براي تعيين ميزان بزرگنمايي تصوير استفاده مي شود.
view bitmap : تصوير را به تنهايي و كامل در صفحه نمايش مي دهد و با كليك به صحفه بر مي گردد.
جعبه رنگ (color box)
. منوي image : گزينه flip/rotate براي معكوس كردن افقي يا عمودي قسمت انتخاب شده و يا چرخاندن زاويه اي به كار مي رود.
نكته: اگر قسمتي از عكس انتخاب شده باشد اين عمل روي كل تصوير انجام مي شود
گزينهstretch/skew : براي كشيدن ، فشرده كردن و يا خميده كردن تصويراستفاده مي شود.
invert color : رنگهاي تصوير را نگاتيو مي كند.
attributes : براي تعيين اندازه تصوير بر حسب اينچ، سانتي متر و يا پيكسل (pixel) به كار مي رود( به نقاط ريز روي صفحه نمايش پيكسل گويند). در اين قسمت مي توان حالت رنگي يا سياه و سفيد بودن تصوير را مشخص نمود.
clear image : كل تصوير را پاك مي كند.
draw opaque : اگر تيك نخورده باشد قسمتهاي سفيد تصوير را در مواقعي كه مي خواهيم برشي از عكس داشته باشيم شفاف خواهد كرد.
5. منوي colors : گزينه edit colors براي انتخاب يا ساختن يك رنگ جديد به كار مي رود. انتخاب اين گزينه معادل دابل كليك روي جعبه رنگ پايين صفحه است. در سمت چپ جعبه رنگ، دو مربع كوچك قرار دارند كه مربع بالايي رنگ اصلي قلم يا هر وسيله ديگر را مشخص مي كند و مربع زيرين، رنگ زمينه يا background را مشخص مي كند. با كليك چپ روي هر رنگي از جعبه رنگ ، رنگ اصلي تعيين مي شود و با كليك راست روي هر رنگي از جعبه رنگ، رنگ مربع زيري مشخص مي شود.
براي كشيدن چيزي روي صفحه ابتدا ابزار مورد نياز خود را از ميله ابزار سمت چپ انتخاب مي كنيم. مثلا قلم را كليك مي كنيم، با كشيدن قلم روي صفحه همراه با كليك چپ رنگ اصلي روي صفحه كشيده مي شود ولي با كليك چپ و كشيدن روي صفحه، رنگ زمينه (مربع زيري) اثر خواهد گذاشت.
نكته: پاك كردن هر چيزي از صفحه نقاشي كه معمولا با ابزار پاك كن انجام مي شود به اين صورت است كه رنگ مربع زيرين را روي صفحه مي كشد، پس بايد دقت كرد كه اگر رنگ زمينه نقاشي سفيد است، رنگ پاك كن هم سفيد باشد.
نكته: اگر بخواهيم تصوير يك پنجره ويندوز را (هر چه باشد)، در محيط paint داشته باشيم به اين صورت عمل مي كنيم: هنگامي كه آن پنجره فعال است، كليدهاي alt+print screen را فشار مي دهيم، سپس به محيط paint رفته و از منوي edit گزينه paste را انتخاب مي كنيم. اگر به جاي alt+print screen ، كليد print screen را فشار دهيم از كل صفحه نمايش عكس مي گيرد(نه فقط از خود پنجره).
منبع:www.iran-forum.ir ارسال توسط کاربر محترم سايت : mohamadaminsh