رآموزش هاي Online از سال 1990 مطرح و همزمان با رشد تجهيزات و امکانات مربوطه در دهه گذشته ، گام هاي موثري در اين زمينه برداشته شده و اينک در نقطه عطفي قرار گرفته است . آشنائي با سيستم هاي آموزشي جديد براي تمامي دست اندرکاران امر آموزش ، حائز اهميت است . اگر دانائي را عين توانائي بدانيم ، جوامعي از بشريت به توانائي و خود باوري خواهند رسيد که زير ساخت مناسبي را براي سيستم هاي آموزشي خود انتخاب و بر همين اساس حرکات هدفمند و سيستماتيک آموزشي را با تاکيد بر عناصر متفاوت موجود در يک سيستم آموزشي ، آغاز نمايند. آموزش الکترونيکي فرصت مناسبي را براي تمامي دست اندرکاران سيستم هاي آموزشي فراهم نموده است تا بتوانند با بهره گيري از آخرين فن آوري هاي موجود ، مهمترين رسالت خود را که همان آموزش است با سرعت و کيفيتي مطلوب در اختيار متقاضيان قرار دهند .

آموزش الکترونيکي چيست ؟

آموزش الکترونيکي ، امکان فراگيري مستقل از زمان و مکان را براي دانش پژوهان فراهم مي آورد. جايگاه کامپيوتر در آموزش هاي الکترونيکي بسيار حائز اهميت است . با پيکربندي مناسب کامپيوتر ( سخت افزار، نرم افزار و شبکه )، امکان استفاده از آموزش هاي الکترونيکي براي علاقه مندان فراهم مي گردد. عملکرد کامپيوتر در آموزش هاي الکترونيکي نظير عملکرد موبايل در ارتباطات است . با استفاده و پيکربندي مناسب موبايل امکان برقراري ارتباط مستقل از زمان و مکان خاص براي افراد بوجود مي آيد.
آموزش الکترونيکي مي تواند مبتني بر CD-ROM ، شبکه ، اينترانت و يا اينترنت باشد. آموزش الکترونيکي براي ارائه محتوي از عناصر اطلاعاتي با فرمت هاي متفاوت نظير: متن ، ويدئو ، صدا، انيميشن ، گرافيک و محيط هاي مجازي و يا شبيه سازي شده استفاده مي نمايد. تجارب بدست آمده از آموزش هاي الکترونيکي بمراتب گسترده تر از تجارب آموزشي بدست آمده در يک کلاس درس سنتي است . آهنگ فراگيري در سيستم هاي آموزشي الکترونيکي از يک روند مشخص و سيستماتيک تبعيت کرده و مخاطبان خود را با هر نوع سليقه و گرايش بسرعت جذب مي نمايد.
آموزش هاي الکترونيکي رمز موفقيت خود را در شيوه ارائه ، نوع محتويات و توزيع ( عرضه ) مناسب مي دانند. در آموزش هاي الکترونيکي از اغلب مسائل موجود در آموزش هاي سنتي نظير : سخنراني هاي يکطرفه ، تعامل و ارتباط ضعيف با فراگيران ، اجتناب مي گردد. با استفاده از نرم افزارهاي مربوط به سيستم هاي آموزش الکترونيکي مي توان بسرعت محيط هاي آموزشي موثر و کارآ را با بهره گيري از عناصر متفاوت آموزشي ايجاد کرد.

سطوح آموزش الکترونيکي

آموزش الکترونيکي در چهار گروه عمده طبقه بندي مي گردد. گروه هاي فوق سطوح متفاوت آموزشي از ابتدائي تا سطوح پيشرفته را تضمين مي نمايند :
• پايگاه هاي دانش . پايگاه هاي دانش و اطلاعات خود بعنوان يک آموزش واقعي در نظر گرفته نمي شوند. بانک هاي اطلاعاتي شکل اوليه اي از آموزش الکترونيکي مي باشند. بانک هاي اطلاعاتي فوق را مي توان در سايت هاي نرم افزاري متعدد، در اينترنت مشاهده نمود. بانک هاي اطلاعاتي با يک روش سيستماتيک قادر به ارائه توضيحات و راهنمائي هاي ضروري در ارتباط با سوالات مطرح شده در رابطه با نرم افزار مي باشند. در اين راستا دستورالعمل هاي لازم به منظور انجام عمليات خاص توسط يک نرم افزار بصورت مرحله به مرحله در اختيار متقاضيان قرار مي گيرد.بانک هاي اطلاعاتي فوق ، اغلب بصورت متعامل با کاربران خود ارتباط برقرار مي نمايند. مثلا" کاربران مي توانند کلمات مورد نظر خود را در بخش مربوطه تايپ تا زمينه جستجو در بانک اطلاعاتي فراهم گردد. در اين راستا امکان انتخاب موضوع مورد علاقه بر اساس ليست هاي مرتب شده ( موضوعي و يا الفبائي ) نيز وجود دارد.
• حمايت فني online . حمايت online نيز نوع خاصي از آموزش الکترونيکي بوده که در مواردي شباهت هائي با پايگاه هاي دانش ، دارد. براي پياده سازي حمايت هاي فني online ، از روش هاي متعددي نظير : تالارهاي مباحثه ، اتاق هاي گفتگو ، سيستم هاي BBS ، پست الکترونيکي و يا ارسال پيام فوري و زنده ، استفاده مي شود. سيستم هاي فوق تعامل بمراتب بيشتري را نسبت به پايگاه هاي دانش با مخاطب ، برقرار مي نمايند.
• آموزش نامتقارن . سيستم فوق در آموزش هاي اوليه الکترونيکي استفاده مي گرديد. در روش فوق امکان خود آموزي با محوريت فراگيران فراهم مي گردد. براي پياده سازي و اجراي سيستم فوق از امکانات و روش هاي متعددي نظير : آموزش هاي مبتني بر CD-ROM ، اينترانت و يا اينترنت استفاده مي گردد. دستيابي به مجموعه اي از دستورالعمل ها به منظور انجام يک عمليات خاص از طريق سيستم هاي BBS ، گروه ها و تالارهاي متفاوت مباحثه و پست الکترونيکي نمونه هائي از امکانات ارائه شده توسط سيستم هاي فوق مي باشند. در برخي موارد سيستم هاي فوق ، بصورت کاملا" خود آموز بوده و از لينک هاي خاصي براي مراجعه به منابع متفاوت استفاده مي گردد. دراين نوع سيستم ها، از مربيان آموزشي که بصورت زنده فعاليت هاي آموزشي فراگيران را مديريت مي نمايند ، استفاده نمي گردد. چارچوب و ساختار ارائه موضوع و محتوي اغلب بصورت خودآموز با هدايت لينک هاي تعريف شده در موضوعات متفاوت است .
• آموزش همزمان . آموزش همزمان بصورت بلادرنگ با کمک يک مربي آموزشي که بصورت زنده ناظر تمام فعاليت هاي آموزشي فراگيران است انجام مي گيرد. در سيستم فوق ، فراگيران با ورود به کلاس مجازي ، قادر به برقراري ارتباط مستقيم با مربي و ساير فراگيران موجود در کلاس خواهند بود. در اين نوع آموزش الکترونيکي، تمام ويژگي هاي يک کلاس درس بصورت مجازي شبيه سازي و در اختيار مربي و فراگيران قرار مي گيرد . مثلا" مي توان بصورت مجازي دست خود را براي سوال کردن بالا برده و يا حتي از يک تخته سياه مجازي استفاده و محتويات نوشته شده بر روي آن را مشاهده نمود. جلسات آموزشي ممکن است صرفا" در حد و اندازه يک جلسه بوده و يا هفته ها ، ماه ها و يا حتي سال ها ، بطول انجامد. اين نوع آموزش ها معمولا" از طريق وب سايت هاي اينترنت ، کنفرانس هاي صوتي و يا تصويري ، اينترنت تلفني انجام مي گيرد.

روانشناسي يادگيري

چه نوع تحولات و يا اتفاقاتي در مغز انسان در زمان فراگيري ، بوجود مي آيد؟ آموزش در ابتدا نيازمند محرک هاي لازم است .به منظور فراگيري موثر و کارآ ، محرک هاي موجود مي بايست نگهداري گردند. متاسفانه سيستم هاي نروني ( عصبي ) موجود در مغز که مسئول کنترل محرک ها و ذخيره سازي اطلاعات در حافظه مي باشد ، بسرعت دچار خستگي مي گردند ( پس از گذشت چند دقيقه ). بدين ترتيب آنها نيازمند بازسازي در فواصل بين سه تا پنج دقيقه مي باشند ، در غير اينصورت ميزان پاسخگوئي و فراگيري آنها دچار افت مي گردد. آنها بسرعت بازسازي مي گردند ،سيستم آموزشي مي بايست بسرعت با خستگي و دلزدگي بوجود آمده براي فراگيران برخورد مناسب را داشته ، تا امکان يادگيري موثرتر بوجود آيد.
يادگيري بر اساس الگو ها ، موثرترين مدل يادگيري محسوب مي گردد. در اين روش، الگوها از مجموعه اي به مجموعه ديگر جابجا مي گردند. الگوهائي که نرون هاي مربوط بخود را مسئول پاسخگوئي خواهند کرد ، از اطلاعات متفاوت در محل هاي متفاوت مغز استفاده مي نمايند . مثلا"
• گوش دادن به يک حقيقت . زمانيک آرد با تخم مرغ ترکيب مي گردد ، خميري بوجود مي آيد که مي توان آن را به قطعاتي به منظور ايجاد ماکاروني برش داد.
• ارتباط يک مفهوم با يک حقيقت . غذا که داراي کربوهيدرات بالائي است ، براي توليد انرژي بدن لازم است .
• تجسم دو چيز بايکديگر . تيم هاي ورزشي به انرژي سريع نياز داشته و آن را از طريق کربوهيدرات تامين مي نمايند، بنابراينن قبل از بازي يک وعده غذا مناسب خواهند داشت .
سيستم هاي فوق با يکديگر مرتبط بوده و از طريق همکاري بايکديگر حافظه را شکل خواهند داد ( يادگيري ) هدف شکل دهي حافظه ، در هريک از سيستم هاي نروني مربوطه است . بنابراين اطلاعاتي که بگونه اي طراحي مي گردند تا از يک سيستم نروني به سيستم نروني ديگر حرکت نمايند، داراي کارآئي بيشتري در رابطه با يادگيري مي باشند.
يادگيري الکترونيکي به چه صورت نگهداشت اطلاعات را بهبود مي بخشد ؟
آموزش علاوه بر استفاده از سيستم هاي نروني مورد نياز ، مستلزم استفاده از عناصر ديگر نظير : ارتباط متقابل ، تخيل و فيدبک است . يادگيري الکترونيکي با استفاده از عناصر متفاوت ، که باعث ايجاد عناصر جديد آموزشي مي گردد ، فرآيند فراگيري را حذاب تر خواهد کرد. ايجاد جذابيت در يادگيري يکي از دلايل موفقيت آموزش هاي الکترونيکي است . در صورتيکه از عناصر جديد در سيستم هاي آموزش الکترونيکي استفاده نگردد ، عملا" جذابيت هاي لازم براي آموزش را از دست داده ايم . براي موفقيت در آموزش هاي الکترونيکي نکات زير مي بايست مورد توجه قرار گيرد.
• بررسي نوع محتويات . استفاده از تصاوير ، صدا و متن و ترکيب مناسب آنها با يکديگر پيامدهاي مثبتي را بدنبال خواهد داشت .
• ارتباط متفابل با فراگيران بگونه اي که ايجاد محرک هاي لازم را تضمين نمايد. استفاده از بازيها ، امتحانات کوتاه مدت براي اخذ فيدبک سريع از فراگيران مناسب ترين روش براي سنجش ميزان موفقيت در آموزش است .
• ايجاد فيدبک هاي سريع . دوره هاي آموزش الکترونيکي مي بايست از روش هائي به منظور اخذ فيد بک سريع استفاده تا در صورت اشکال و يا عدم موفقيت ، سريعا" نسبت به برطرف نمودن آن اقدام نمايند. فيدبک هاي مربوطه مي بايست در سريعترين زمان ممکن اخذ گردند. آموزش در هر مرحله بر اساس آموزش در مرحله قبل ايجاد مي گردد. بنابراين تشخيص و اخذ فيدبک هاي سريع ، مراحل متفاوت آموزشي را بدرستي تبين خواهد کرد. در صورتيکه در يک مرحله موفقيتي حاصل نشده باشد ، مرحله بعد که بر اساس مرحله قبل ايجاد شده است ، در امر آموزش توفيق چنداني ايجاد نخواهد کرد.
• ارتباطات صميمي با ساير فراگيران و مربيان الکترونيکي . استفاده از اتاق هاي گفتگو ، تالارهاي مباحثه ، پيام هاي فوري و پست الکترونيکي در ايجاد ارتباط متقابل با فراگيران الکترونيکي بسيار موثر و کارساز خواهد بود.ايجاد کميته هاي Online بطرز چشمگيري در عملکرد برنامه هاي آموزشي تاثير خواهد داشت .
آموزش هاي الکترونيکي به فراگيران اين امکان را خواهد داد تا هر فرد با توجه به مسايل و توانائي خود ، آهنگ يادگيري را خود مشخص نمايد. در چنين مواردي ، فراگيران در صورتيکه به دلايلي ، چند روزي از سيستم استفاده ننمايند و از آموزش دور باشند ، پس از برطرف شدن مشکلات ، مجددا" قادر به ادامه آموزش خواهند بود. دوره هاي آموزشي مبتني بر آموزش الکترونيکي داراي عناصر قابل کنترلي بوده که توسط کاربران استفاده مي گردند. عناصر کنترلي فوق در کلاس ها ي آموزش معمولي استفاده نشده و با استفاده از آنان در آموزش هاي الکترونيکي ، فراگيران قادر به کنترل فرآيند آموزش ، خواهند بود. قابليت تنظيم آهنگ آموزش توسط فراگيران يکي از دلايل مهم در رابطه با موثر بودن آموزش هاي الکترونيکي است .
يکي ديگر از عناصري که آموزش هاي الکترونيکي از آن استفاده مي نمايند ، برقراري ارتباط و تعامل متقابل با فراگيران است . ميزان و نحوه ارتباط متقابل با فراگيران از حالات ساده که صرفا" کليک کردن بر روي يک سوال است ، شروع و تا اجراي يک فايل انيميشن و يا اجراي يک پردازه ادامه خواهد يافت. استفاده از بازيهاي محاوره اي که پيام هاي آموزشي را بر اساس محتويات دوره آموزشي در اختيار فراگيران قرار مي دهند ، نيز از جمله روش هاي موجود براي ارتقاء سطح کيفيي آموزش هاي الکترونيکي است .
آموزش الکترونيکي ، از تجارب و تحقيقات بعمل آمده طي سي سال گذشته در امر آموزش استفاده نموده است . در تحقيقات بعمل آمده، به منظور ارتقاي سطح کيفي آموزش و سرعت در انتقال آموزش ، راهکارهاي زير توصيه شده است :
• استفاده از رنگ ها و ترکيبات خاص رنگ
• ترکيب تصاوير و کلمات
• ترکيب صدا ، صوت ، موزيک با تصاوير
• استفاده از چندين نوع عناصر اطلاعاتي آموزشي
• استفاده از لي اوت هاي ( چارچوپ ) مناسب که براحتي با حرکت طبيعي چشم بتوان آنها را مشاهده نمود.

مزاياي آموزش الکترونيکي

آموزش الکترونيکي نسبت به آموزش هاي سنتي داراي مزاياي عمده اي است . انعطاف پذيري و حذف تردد هاي بي مورد و پر هزينه براي شرکت در دوره هاي آموزشي ، از مهمترين مزاياي آموزش هاي الکترونيکي است . آموزش الکترونيکي داراي مزاياي متعدد ديگري نيز مي باشد :
• هزينه توليد دوره هاي آموزش الکترونيکي گران نبوده و با استفاده از نرم افزارها و ابزارهاي موجود مي توان پس از تهيه نرم افزار مربوطه ، اقدام به توليد دوره هاي آموزش الکترونيکي کرد.
• فراگيران قادر به تنظيم آهنگ يادگيري خواهند بود. اکثر برنامه هاي آموزش الکترونيکي را مي توان در زمان نياز به آنها ، استفاده کرد .
• سرعت فراگيري آموزش الکترونيکي نسبت به آموزش هاي سنتي بمراتب بيشتر بوده و حداقل 50 در صد بهبود و سرعت را بدنبال خواهد داشت . فراگيران دوره هاي آموزش الکترونيکي مي توانند موضوعات و مطالبي را که نسبت به آنها آنشائي دارند ، مطالعه نکرده و صرفا" بر روي موضوعاتي متمرکز گردند که نسبت به آنها آشنائي وجود ندارد.
• آموزش هاي الکترونيکي از پيام هاي يکنواخت به منظور ارتباط با مخاطب استفاده مي نمايند. ( حذف سلايق و تجارب فردي در مقايسه با آموزش هاي سنتي )
• آموزش هاي الکترونيکي مستقل از پارامترهاي زمان و مکان بوده و در هر زمان و هر محل مي توانند مورد استفاده قرار گيرند.
• بهنگام سازي دوره هاي مبتني بر آموزش الکترونيکي بسرعت و بسادگي انجام مي گيرد. موضوعات و محتويات تغيير يافته بسرعت بر روي سرويس دهنده مربوطه قرار گرفته و فراگيران بلافاصله از نتايج آن بهره مند خواهند شد. آموزش هاي الکترونيکي مبتني بر CD-ROM در زمان بهنگام سازي و توزيع هزينه هاي بالائي را بر سازمان و يا موسسه آموزش دهنده و فراگيران تحميل خواهد کرد. روش فوق در مقايسه با آموزش هاي مکاتبه اي مقرون بصرفه خواهد بود.
• آموزش هاي الکترونيکي باعث افزايش قدرت نگهداشت اطلاعات در فراگيران مي گردد. در اين راستا از عناصر متفاوتي نظير : صوت ، تصوير ، امتحانات کوتاه مدت ، ارتباط متقابل با فراگير و ساير موارد براي تاکيد مجدد در فراگيري هدفمند استفاده مي گردد. در صورتيکه فراگيران بخش هائي از يک دوره آموزشي را بدرستي فرا نگرفته باشند ، مي توانند در زمان دلخواه مجددا" بخش مربوطه را مطالعه نمايند.
• مديريت برنامه هاي آموزش الکترونيکي براي گروه هاي زيادي از دانشجويان ، بسادگي انجام خواهد شد. دنبال نمودن وضعيت آموزشي دانشجويان و ميزان پيشرفت بوجود آمده ، زمانبندي و اختصاص دوره هاي آموزشي براي پرسنل و کارمندان يک اداره و دنبال نمودن وضعيت پيشرفت آنها و ساير موارد مربوط به مديريت آموزشي بسرعت و بسادگي محقق مي گردد.

برنامه ريزي دوره هاي آموزشي

برنامه ريزي ، مهمترين مرحله ايجاد هر نوع برنامه آموزشي است . انتقال محتويات استفاده شده در آموزش هاي سنتي بر روي صفحات نمايشگر کامپيوتر ، بزرگترين پيامدهاي منفي و نتايج اشتباه را بدنبال خواهد داشت. محتويات دوره هاي آموزش الکترونيکي مي بايست با استفاده از عناصر مربوطه بدرستي انتخاب و طراحي شده و در محيط مورد نظر نصب گردند. ماهيت و نوع ارائه موضوع و محتوي در آموزش هاي الکترونيکي با آموزش هاي سنتي با يکديگر کاملا" متفاوت بوده و مي بايست دقت گردد که همان آموزش هاي سنتي بنام آموزش الکترونيکي استفاده نگردد.

اولين مرحله ...

قبل از اينکه چيزي روي کاغذ قرار گيرد ، مي بايست مخاطبان آموزشي مشخص گردند. طراحان و پياده کنندگاه دوره هاي آموزش الکترونيکي با آشنائي با مخاطبان و ميزان توانائي هاي آنان ، قادر به ارائه برنامه آمورشي مناسب براي آنها خواهند بود. ( يک پزشک قبل از ملاقات بيمار و بررسي بيماري وي ، قادر به تجويز نسخه داروئي مناسب نخواهند بود. ) . پس از مشخص نمودن موارد فوق مي بايست عناصر و آيتم هاي دوره هاي آموزشي مشخص گردند. مخاطبان آموزشي مي بايست نسبت به عناصر و آيتم هاي انتخابي آشنائي لازم را داشته باشند ، چراکه عناصر فوق بعنوان ابزار در يک سيستم آموزش الکترونيکي استفاده مي گردند نه هدف ! . استفاده از ابزارهاي ناشناخته براي آموزش قطعا" نتايج مثبتي را براي فراگيران الکترونيکي بدنبال نخواهد داشت .
برنامه هاي آموزشي طراحي شده مي بايست در ابتدا ، روش و يا روش هاي ارائه ( توزيع ) اطلاعات را براي مخاطبان مشخص نمايد.( آموزش مبتني بر وب ، آموزش مبتي بر شبکه ، آموزش مبنتي بر CD-ROM ). در اين راستا لازم است به محدوديت هاي سخت افزاري فراگيران نيز توجه گردد. پهناي باند موجود داراي نقش بسيار مهمي در ميزان موفقيت دوره هاي آموزش الکترونيکي است که از برنامه هاي چند رسانه اي ( مالتي مديا ) استفاده مي نمايند.

سازماندهي ، سازماندهي ، سازماندهي

محتويات و موضوعات مورد نظر جهت آموزش را مي بايست به بخش ها و ماژول هاي مجزا تقسيم تا بتوان آنها را با استفاده از عناصر و آيتم هاي مورد نظر ، نمايش داد . مثلا" با استفاده از نرم افزارهاي موجود براي طراحي دوره هاي مبتني بر آموزش الکترونيکي مي توان برنامه آموزشي خود را به چندين کتاب تقسيم و هر کتاب شامل فصل ها و صفحاتي باشد. کتاب ، فصل و صفحه نمونه اي از سازماندهي محتويات براي ارائه به فراگيران الکترونيکي مي باشد. بهرحال محتويات مورد نظر جهت ارائه را مي بايست به بخش هاي مفهوم دار تقسيم و در ادامه تمام بخش هاي فوق را در يک دوره آموزشي الکترونيکي با توجه به جايگاه مربوطه استفاده کرد. ماژول هاي ايجاد شده ، نبايد زماني بيش از بيست دقيقه را دارا بوده تا فراگيران بتوانند با علاقه و رغبت بيشتر و بدون خستگي مطالب دوره آموزشي را دنبال نمايند.
روش حرکت بين محتويات يک دوره آموزش الکترونيکي ، يکي ديگر از نکات مهم در زمان سازماندهي يک دوره آموزشي است . در صورتيکه حرکت بين محتويات يکد دوره به سختي انجام گيرد ، فراگيران تمايلي به ادامه دادن نداشته و با فشردن صرفا" يک کليد از دوره خارج خواهند شد. طراحي مکانيزم مناسب براي حرکت بين محتويات و تست و بررسي آن از ابعاد متفاوت ، يکي از مهمترين مراحل در سازماندهي يک دوره آموزشي است . ( ما دوره آموزشي را براي استفاده ديگران طراحي خواهيم کرد ، توجه به خواست فراگيران و پيش بيني تسهيلات و امکانات مربوطه نتايج مثبتي را بدنبال خواهد داشت) .

ارتباط متقابل با فراگيران و استفاده مناسب از رسانه هاي اطلاعاتي

پس از برنامه ريزي و سازماندهي يک دوره آموزشي مي بايست در ادامه نحوه ايجاد تعامل با فراگيران ، انيميشن ، صوت و ويديو را در يک برنامه آموزشي مشخص کرد. در اين راستا لازم است ، براي بيان يک حقيقت از روش هاي متفاوت ارائه مطلب استفاده تا هر يک با توجه به جايگاه خود ، سهمي در آموزش داشته باشند. مثلا" مي توان موضوع و يا آيتم مورد نظر را بصورت يک متن ساده بر روي صفحه نشان داده و در ادامه از فايل هاي صوتي و تصويري مرتبط با موضوع فوق براي ايجاد ارتباط با موضوع و کمک به درک و شناخت حقيقت و يا موضوع مورد نظر استفاده کرد. در ادامه مي بايست شرايطي را فراهم نمود که فراگيران ، استنباط و برداشت خود را از موضوع ، ايجاد و ارائه نمايند. در اين راستا مي توان از امتحانات کوتاه مدت استفاده و از فراگيران درخواست کرد که استنباط و برداشت خود را از ترکيب دو حقيقت به دو شکل متفاوت ( موضوع يکبار بصورت متن ارائه و از صوت و تصوير براي ارائه همان موضوع و از ابعاد ديگر استفاده شده است ) را بيان نمايند. در سيستم فوق در زمان آموزش از دو مکانيزم متفاوت با توجه به ميزان مفيد بودن هر يک استفاده شده است . در ابتدا سعي شده است که اصل حقيقت و يا موضوع در ذهن محاطب قرار گيرد ( موج اول يادگيري و استقرار در سيستم نروني مغز) ، در ادامه با استفاده از امکانات صوتي و تصويري سعي شده است که يک ارتباط منطقي با اصل موضوع براي فراگيران ايجاد و از اين طريق موارد جديدي در ذهن آنها قرار گيرد ( موج دوم يادگيري و استقرار در سيستم نروني مغز ) ، در نهايت مي بايست با ايجاد محرک هاي لازم ، موج اول و دوم ايجاد شده را به يک جريان موجي همگن در مغز تبديل تا با فعال شدن موج جديد ، اطلاعات فراگرفته شده و مستقر در بخش هاي متفاوت مغز باعث فراگيري موارد جديد و ترکيبي خواهد شد. بازيابي اطلاعات فراگرفته شده بر اساس سيستم فوق ، بسرعت و با دقت و صحت بالا انجام خواهد شد.

استفاده از متن

استفاده از متن در دوره هاي مبتني بر آموزش الکترونيکي داراي جايگاه خاص و مهمي است . يکي از مشکلات موجود در اين زمينه استفاده اغلب پياده کنندگان دوره هاي آموزش الکترونيکي از محتويات موجود آموزشي و استقرار آنها بر روي صفحات نمايشگر کامپيوتر است . حداکثر ميزان ارتباط متقابل با فراگيران ، مطالعه و خواند ن متن بر روي صفحه نمايشگر و کليک نمودن براي رفتن به صفحه بعد است . در دوره هاي آموزش الکترونيکي مي بايست از متن استفاده کرد .در اين راستا لازم است مسئوليت بيشتري ( داراي مفهوم بيشتر ) به متن ها سپرده شود. متن هاي موجود در هر صفحه نبايد بيش از شش خط بر روي صفحه بوده و به منظور فراگيري مناسب آنان مي بايست از ساير عناصر و امکانات ارائه موضوع و محتوي استفاده کرد. متن هاي ارائه شده نبايد بصورت انيميشن بر روي صفحه ظاهر گردند. نمايش و يا عدم نمايش متن ها در فواصل زماني و با توجه به اخذ فيدبک هاي لازم از فراگيران و يا استقرار متن در بخش ديگري از صفحه با توجه به شرايط آموزشي بوجود آمده مي تواند نتايج مثبتي را در امر آموزش بدنبال داشته باشد . در صورتيکه فراگيران پاسخ هاي نادرست به سوالات ارائه شده را ارائه دهند ، مي توان با نمايش متن و يا توصيحات کمکي آنها را از نوع اشتباه انجام شده در سريعترين زمان ممکن آگاه ساخت . براي تمام متن هاي استفاده شده در يک دوره آمورشي مي بايست ايندکس مناسبي ايجاد تا در صورت تمايل و يا ضرورت توسط فراگيران با استفاده از روش هاي جستجو مورد استفاده قرار گيرد.

استفاده از صوت

استفاده از صوت در جايگاه مناسب ، اثرات مثبت آموزشي را بدنبال خواهد داشت . با ترکيب بهينه کلمات نوشتاري و صوتي قابليت نگهداشت و بازيابي اطلاعات ذخيره شده در حافظه بيشتر خواهد شد. در يک دوره آموزش الکترونيکي مي بايست محل و ميزان ( حجم ) اطلاعات صوتي مورد نظر براي ترکيب با ساير عناصر اطلاعاتي را بدقت مشخص کرد. در صورتيکه برنامه آموزشي مبتي بر وب باشد ، مي بايست براي ارائه محتويات صوتي از پهناي باند قابل قبولي استفاده گردد. استفاده از منابع اطلاعاتي بصورت صوت همواره بصورت مکمل آموزشي مي بايست استفاده گردد. در صورت استفاده نامناسب از منابع اطلاعاتي صوتي ( هم از بعد جايگاه و هم از بعد حجم) پيامدهاي منفي در امر آموزش را بدنبال داشته و اصل فداي فرع خواهد گرديد.

استفاده از ويدئو

بر اساس تحقيقات و مطالعات انجام شده ، استفاده از تصاوير ويدئويي در امر آموزش بسيار مثبت و مفيد خواهدد بود. با توجه به ماژول هاي طراحي شده براي ارائه موضوعات و محتويات متفاوت يک دوره آموزش الکترونيکي مي توان از تصاوير ويدئويي در جايگاه واقعي خود استفاده کرد . در صورتيکه برنامه آموزشي ارائه شده مبتي بر محيط و بستر وب مي باشد ، مي بايست از پهناي باند قابل قبولي استفاده گردد. حجم قطعات ويدئويي مي بايست بدرستي انتخاب و موضوعات مربوطه نيز مي بايست داراي يک ارتباط منطقي و سيستماتيک با ساير عناصر اطلاعاتي يک دوره آموزشي باشند.

استفاده از انيميشن

استفاده از عناصر گرافيکي و انيميشن داراي جايگاهي خاص در آموزش است . مشاهده انيميشن هاي آموزشي همواره براي فراگيران دوره هاي آموزش الکترونيکي جذاب و سرگرم کننده است . در صورتيکه برنامه آموزشي از طريق وب ارائه مي گردد ، استفاده از پهناي باند مناسب لازم و ضروري است .

استفاده از امتحانات کوتاه مدت

استفاده از آزمون هاي کوتاه مدت بهمراه دوره هاي آموزش الکترونيکي به منظور اخذ فيدبک هاي مناسب بسيار مفيد و لازم است . با اخذ فيدبک هاي لازم در سريعترين زمان مي توان در صورت عدم موفقيت در ارائه يک موضوع و يا محتويات خاص ، اقدام به اعمال تغييرات لازم نموده تا در روند آموزش فراگيران خللي ايجاد نگردد. با برگزاري آزمون هاي کوتاه مدت ، مي توان از روند يادگيري فراگيران نيز سريعا" آگاه و در صورت ازوم مشاوره هاي آموزشي و هدايت شده اي را براي آنها پيشنهاد کرد.

برخي نکات نهائي

براي ايجاد يک دوره آموزش الکترونيکي ، موارد زير پيشنهاد مي گردد :
• انتخاب راهکارهاي مناسب به منظور استفاده بهينه و مناسب از تجهيزات سخت افزاري ، نرم افزاري و پهناي باند قبل از برنامه ريزي
• اندازه صفحات وب بيش از 40 کيلو بايت نبوده و حداکثر زمان باز شدن يک صفحه در مرورگر کاربر حدودا" 15 ثانيه باشد.
• استفاده مناسب از امکانات و راهنمائي هاي لازم در خصوص حرکت بين منابع اطلاعاتي سازماندهي شده
• دوره آموزشي مي بايست بصورت کاملا" ماژولار طراحي و هر ماژول براي استفاده زماني بيش از 20 دقيقه را بخود اختصاص ندهد.
• فونت هاي استفاده شده مي بايست ساده باشند. استفاده از فونت هائي که داراي کيفيت بالاي نمايشي باشند ، توصيه مي گردد.
• استفاده از رنگ هاي مناسب براي زمينه و رويه ( نوشته ها )
• استفاده از تصاوير گرافيکي ، ويدئويي و صوتي با کيفيت مطلوب
• استفاده مناسب و بهينه از مثال و ساير امکانات مرتبط در يک دوره آموزشي
• اخذ فيدبک هاي لازم در سريعترين زمان از طريق برگزاري آزمون هاي کوتاه مدت
• عدم استفاده محض از اطلاعات مبتني بر مالتي مديا، همواره مي بايست يک ارتباط منطقي با محتويات دوره وجود داشته باشد.
• در صورت ضرورت و تشخيص مي توان بهمراه آموزش هاي الکترونيکي از برخي روش هاي سنتي نيز استفاده کرد.