فلاپي ديسک ، يک نوع وسيله ذخيره سازي اطلاعات در کامپيوتر است . درايوهاي موجود در کامپيوتر مسئول خواندن و نوشتن اطلاعات بر روي فلاپي ديسک ها بر اساس يک ساختار مشخص شده ، مي باشند. جنس فلاپي ديسک ها از پلاستيک نرم بوده که بر روي آن يک لايه ( غشاء ) مغناطيسي وجود دارد .

مباني فلاپي درايوها

فلاپي درايو در سال 1967 توسط شرکت IBM ابداع گرديد. در اولين فلاپي درايو از يک ديسک ( ديسکت ) 8 اينچي استفاده شده بود. همزمان با ارائه اولين کامپيوترهاي شخصي در سال 1981 توسط شرکت IBM ، از فلاپي درايوهاي 5/25 اينچ استفاده بعمل آمد. اين نوع ديسک ها قادر به نگهداري 360 کيلو بايت اطلاعات بودند. در اواسط دهه 1980 ديسک هاي 3/5 اينج با ظرفيت 1/44 مگابايت مطرح گرديدند. در آن زمان اغلب کامپيوترها داراي دو درايو براي استفاده از دو نوع فلاپي ديسک ( 5/25 و 3/5 ) بودند ولي از اواسط دهه 1990 ديسک هاي 5/25 بندرت مورد استفاده قرار گرفته و بتدريج از رده خارج گرديدند.
• فلاپي ديسک را " ديسکت " نيز مي گويند. رايج ترين نوع ديسکت 3/5 اينچ است .
• فلاپي ديسک درايو يک دستگاه الکترومکانيکي براي خواند ن و نوشتن اطلاعات بر روي فلاپي ديسک ها است .
• شيار دواير متحدالمرکز موجود بر روي يک فلاپي ديسک را مي گويند.
• سکتور زيرمجموعه اي از يک شيار بوده و تعداد سکتور در هر شيار بستگي به نوع ديسک دارد.

اجزاي يک فلاپي ديسک درايو

• ديسک
يک فلاپي ديسک در موارد متعددي مشابه نوار کاست است :
• از يک نوع پلاستيک نازک که با اکسيد آهن آغشته شده است استفاده مي گردد. اکسيد فوق از نوع " فرومانيتيک " بوده و اگر تحت تاثير يک ميدان مغناطيسي قرار گيرد، قادر به نگهداري ( ذخيره ) دائم اطلاعات خواهد بود.
• قابليت ضبط اطلاعات را دارا مي باشند.
• قابليت پاک کردن اطلاعات و استفاده مجدد را دارا مي باشند.
• ارزان قيمت بوده و بسادگي قابل استفاده مي باشند.
نوارهاي کاست داراي يک اشکال بزرگ مي باشند . اشکال اساسي نوارهاي کاست روش بازيابي "ترتيبي" در آنان است . مثلا" براي شنيدن آهنگ خاصي مي بايست بصورت ترتيبي بر روي نوار حرکت و پس از استقرار بر روي آهنگ دلخواه آن را گوش داد. بهرحال پيدا نمودن يک آهنگ و استفاده سريع از آن همواره فرآيندي ترتيبي و کند خواهد بود.
يک فلاپي ديسک همانند نوار کاست از يک نوع پلاستيک نرم آغشته به مواد مغناطيسي( درهردو طرف) استفاده مي نمايد. اطلاعات بر روي دواير متحدالمرکزي که "شيار" ناميده مي شوند، ذخيره خواهند شد. هر شيار خود به مجموعه اي از سکتورها تقسيم مي گردد. همزمان با چرخش ديسک، هد بر روي شيار استقرار و زمينه بازيابي مستقيم اطلاعات فراهم مي گردد.
• درايو
اجزاي اصلي يک فلاپي درايو شامل موارد ذيل است :
• هد خواندن و نوشتن . هد در دو طرف ديسکت وجود داشته و حرکت آنها در طول ديسکت با يکديگر خواهد بود . از هد هاي يکسان براي خواندن و نوشتن استفاده مي گردد.
• موتور درايو . يک موتور بسيار کوچک با توان چرخش 300 تا 360 دور در دقيقه
• موتور Stepper . وظيفه موتور فوق ، استقرار هد خواندن و نوشتن در محل شيار مورد نظر است.
• فريم مکانيکال . سيستم فوق شامل يک برابرکننده بوده که پنجره کوچک حفاظت( قاب فلزي موجود بر روي فلاپي ديسک ) را برروي ديسکت باز نموده تا بدين طريق امکان تماس هد خواندن و نوشتن دردو طرف سطح ديسک فراهم گردد.
• برد مدار الکترونيکي . برد فوق شامل تمام عناصر الکترونيکي لازم براي خواندن و يا نوشتن اطلاعات برروي ديسکت است . اين برد، مدار کنترلي موتور stepper را نيز کنترل خواهد کرد.( حرکت هدهاي خواندن و نوشتن بسمت ديسکت )
زمانيکه هد در طول شيارها حرکت مي کند ، با سطح ديسکت تماسي ايجاد نخواهند شد.از نور الکترونيکي به منظور تشخيص حفاظت ديسک در مقابل نوشتن استفاده مي گردد.( زبانه کوچک پشت ديسکت که بصورت کشوئي بوده و ديسکت را در مقابل عمل نوشتن حفاظت مي کند )

نوشتن اطلاعات بر روي يک فلاپي ديسک

مراحل زير نحوه نوشتن اطلاعات بر روي فلاپي ديسک را تشان مي دهد.( عمليات خواندن مشابه است ) :
• يک برنامه کامپيوتري ، دستورالعملي را براي سخت افزار کامپيوتر ارسال تا اطلاعاتي بر روي فلاپي ديسک نوشته گردد.
• کنترل کننده فلاپي ديسک درايو " موتور" ديسکت را بحرکت درآورده تا از اين طريق فلاپي ديسک چرخش نمايد.
• موتور دوم ( Stepper) باعث چرخش يک ميله دنده مارپيج ، خواهد شد. مدت زماني که طول خواهد کشيد تا شيار مورد نظر بدست آيد را " زمان دستيابي " مي نامند. سخت افزار فلاپي ديسک درايوداراي دانش لازم در خصوص نحوه استقرار بر شيار موردنطر با توجه به تعداد Step مورد نظر است .
• هد خواندن و نوشتن در شيار مورد نظر متوقف خواهد شد.
• قبل از اينکه داده خاصي بر روي ديسک نوشته گردد يک بوبين ، انرژي لازم را براي پاک کردن يک سکتور فراهم مي نمايد.
• اطلاعات مورد نظر بر روي ديسکت نوشته خواهند شد.