مرگ "مستوفي الممالك" صدر اعظم مشروطه و سياستمدار (1311 ش)

حسن مستوفي فرزند ميرزا يوسف در حدود سال 1250 ش (1291 ق) در تهران به دنيا آمد. پدرش صدر اعظم ناصرالدين شاه قاجار بود و چون درگذشت، به فرمان شاه، تمام مشاغل و امتيازات او به حسنِ دوازده ساله داده شد و مستوفي الممالك لقب گرفت. كارهاي وي را در اين دوران، نايبي انجام مي‏داد كه از طرف شاه تعيين گرديده بود. مستوفي در 30 سالگي راهي اروپا شد و پس از چند سال به دعوت اتابك اعظم، نخست وزير محمد علي شاه به ايران بازگشت و در كارهاي دولت ترقي كرد. وي يكي از چهره‏هاي جالب و مهم عصر مشروطيت است كه شش بار به نخست وزيري رسيد و يازده كابينه تشكيل داد. پنج مرتبه وزير جنگ، چهار نوبت وزير كشور، يك دفعه وزير امور خارجه و يك بار وزير مشاور شد. وي همچنين در ادوار اول، سوم، چهارم و پنجم نماينده مجلس شوراي ملي بود، ولي به علت احراز مشاغل اجرايي، كمتر در مجلس كار كرد. اشغال ايران توسط متفقين در طي جنگ جهاني اول، خلع محمدعلي شاه قاجار و تخليه نيروهاي متّفق پس از جنگ و... از جمله مهم‏ترين حوادث دوران زمامداري مستوفي الممالك مي‏باشند. وي مردي به تمام معني اعيان و اشرافي بود و علي رغم داشتن فرزند زياد از همسران متعدد، هيچ كدام از فرزندانش رشد سياسي و علمي پيدا نكردند. ميرزا حسن خان مستوفي‏الممالك سرانجام در ششم شهريور 1311 ش برابر با 25 ربيع الثاني 1351 ق به دليل سكته قلبي در 61 سالگي جان سپرد.