امضاي معاهده ننگين تقسيم ايران بين روسيه و انگليس در عهد "محمد علي‏شاه قاجار" (1286 ش)

روسيه و انگلستان از سال‏ها قبل رقابت شديدي بر سر منافع خود در ايران داشتند. هر امتيازي كه يكي از اين دو كشور به دست مي‏آورد، ديگري سعي مي‏كرد، مشابه آن را تحصيل كند. اگر دولتمردان ايران به سوي روسيه تمايل مي‏يافتند، انگلستان تلاش مي‏كرد كه آنها را از صحنه خارج سازد و اگر نفوذ انگليس در حكومت ايران گسترش مي‏يافت، روسيه به وسايلي متوسل مي‏شد تا آن وضع را تغيير دهد. علي‏رغم اين همه رقابت و اختلاف، پس از انقلاب مشروطه، ناگهان بين روسيه و انگليس توافقي حاصل مي‏شود كه به موجب آن، ايران به مناطق نفوذ تقسيم مي‏شود. بر اساس قرارداد تقسيم ايران، منطقه مركزي كشور، بي‏طرف اعلام شد. مناطق شمال و قسمتي از غرب ايران، تحت كنترل روسيه قرار گرفت و نواحي جنوبي نيز به منطقه نفوذ انگليس تبديل گرديد. اين قرارداد در حالي امضا شد كه حكومت ايران به علت بي‏كفايتي شاهان قاجار، به قدري تضعيف شده بود كه روسيه و انگليس براي انقعاد اين قرارداد، حتي با دولت ايران نيز مشورت نكردند. اين پيمان كه به قرارداد 1907 مشهور شد خشم مردم ايران را برانگيخت و مجلس شوراي ملي نيز با آن مخالفت كرد. علي‏رغم امتناع مجلس از تصويب اين قرارداد، نيروهاي روس و انگليس، تا پس از انقلاب كمونيستي در شوروي، از ايران خارج نشدند.